Mirzo ulug’bek nomidagi o’zbekiston milliy universiteti fitrat o’zbek adabiyoti namunalari 1 –jild Toshkent «mumtoz so‘Z»

TIL SAQLASH TO’G’RISIDA
Eshitgil biliklik naku4 teb ayur:
Adablar boshi til kutazmak5 turur,
Tiling bakta tutg’il tishing simasun6,
Qoli chiqsa bakta tishingni siyur.

Sanib so’zlagan ar so’zi so’z sog’i,

O’kush yangshig’an til oyolmas7 yag’i,
So’zung bo’shlug’ ezmayig’a tut tiling,
Yatar boshqa bir kun bu til bo’shlug’i.
Xiradliqmu, bo’lur tili bo’sh kishi?
Talim9 boshni yedi bu til, so’z bo’shi,
Safih10 ar tili o’z boshi dushmani,
Tilindin to’kuldi talim ar qoni.

O’kush so’zlaganda o’kungan11 talim,

Tilin beklaganda o’kungan qani?
Ekim kelsa arga tilitin kelur,
Bu tilitin kim etgukim oqir12 bo’lur.

Kudazgil tilingni, kel, oz qil so’zung,

Kudarilsa bu til ko’darlur o’zung,
Rasul arni o’tqa yuzin1 otquchi,
Til ul tedi: yig’, til yo’l2 o’ttin o’zung!

Iki nang beriksa bir arda qali3,

Bukandi4 ul arka muruvvat yo’li,
Bir ul yangshir5 arsa keraksiz so’zin,
Ikini yolg’on arsa ul arning tili.

Tili yolg’on artin yiroq tur teza6,

Kechursan, mo7 umrung kunlik o’za,
Og’iz, til bizaki kuni so’z turur,
Kuni so’zla so’zni tilingni baza8.

Kuni so’z asaltak bu yolg’on basal9,

Basal yeb ajitma og’iz, be asal.
Yo yolg’on so’zing ek10 kuni so’zishga
Bu bir so’z o’zag’i o’rilmish masal.

Kuni bul kunilik qil otin12 kuni,

Kuni teyu bilsun xaloyiq seni.
Kunlik to’nin kay13 qo’yub ekrilik,
Kedim14, to’n to’luvsi kunlik tuni.

Qotig’ gizla rozing kishi bilmasun

So’zuktin o’zungga o’kunj kelmasun,
Qomug’ yashru ishing bo’lub ashkara15,
Bu ko’rgan, ashitgan sanga kulmasun.

Eshim1 tep inanip sir ayma, saqin,

Najama2 inanjliq esh arsa yaqin.
Sarip3 senda rozing sinkip turmasa
Sararmu ishingda, muni kad soqin4.
Dunyoning o’zgarib turishi to’g’risida

Bu ochun rabot ul tushub ko’chkuluk,

Raboshqa tushukli tushar ko’chkuluk.
Ung5 orqish o’zadi qo’pub yo’l tutub,
Ungi ko’pmish arqish necha kuchkuluk...

U dunyo so’ngida6 yugurmak necha?!

Xasis nangtin o’truv tep o’zung gucha.

Nalug7 molg’a munja ko’ngul bog’lamok

Bu, mol kelsa orta boru bizkacha8.
Kungultin chiqorqil tovar suqluqin9,
Kidim birlatib10 tut qorin to’qluqni.