Mirzo ulug’bek nomidagi o’zbekiston milliy universiteti fitrat o’zbek adabiyoti namunalari 1 –jild Toshkent «mumtoz so‘Z»

Igdishlar birlan qatilmaqni ayur.

Munungda basa ul bu igdishchilar1

Qamug’ yilqilar qabular bashchilar

Yigu, kazgu, mingu, ot ayg’ir, sulug2

Bulardin chiqar ham yuzurgu3, kuluk

Qimiz, sut, yo yung, yog’, yo yug’rut4,qurut

Yozim, yo kidiz, ham “ozor” evga5 tut

Osig’lig’ kishilar arur bu, ko’tu6

Bularig’ yima7 azgu tut ey butu8

Qatilg’il, qarilg’il9 yetur ham ichur

Kunlik uzala10 tiriklik kachur

Niko’ kulsa11 bergil. Kerak bo’lsa ol

Kuni ko’rdum ushbu qutu bilmas ol12

Bularda tilama to’ru13 yo bilik

Yuriqlari14 kengru15 bo’lur, ey silik16

“HIBATU-L-HAQOYIQ”dan

Ta’lifning sababi

Dod Asbahsolar17 bak uchun bu kitab

Chiqartim ochunda oti qolsu tab18
Kitobimni ko’rgan, ashitgan kishi
Shohimga duo birla yod qilsu tab.

Katinki kalikli kishilar aro

Oning zikri tongsuq adiz1 qolsu tab.

Oning vuddi2 birla ko’ngullar to’lub,

Oning yodi birla ochun to’lsu tab.

Bazadim kitobi mavo’iz, masal3

Boqig’li4, o’qug’li osig’ olsuv tab.

Balak5 attim oni shahimga manuk

Havodarlig’imni tukal bilsuv tab.
Birinchi nav’
ILM MANFAATI, JAHL ZARARIDA

Biliktin ayurman so’zumga ula6

Biliklikga, yo do’st, o’zungni ula
Bilik birla bilnur saodat yo’li
Bilik bil saodat yo’lini bo’la8.

Baholik dinor9 ul biliklik kishi,

Bu johil biliksiz bahosiz bishi10,
Biliklik biliksiz qachon tang bo’lur?
Biliklik tishi — ar, johil ar — tishi!

So’nkakga yilik11, tak aranga12 bilik,

Aran ko’rki aql ul so’ngakning bilik.
Biliksiz yiliksiz so’ngaktak qali,
Yiliksiz so’nkakga sunulmas alik.

Bilik bilti bo’lti aran balguluk,

Biliksiz tirik-la yetuk kurguluk?
Biliklik ar o’lti oti o’lmatu1,
Biliksiz asan arkan oti o’luk.

Baqa ko’rgil emti uqa siynayu2,

Nanon bor biliktin osig’liq ungin3

Bilik birla olam yuqar yo’qladi4,

Biliksizlik arni cho’kardi qudi5,
Bilik bil o’sanma, bil: ul Hak Rasul
Bilik kimda ersasiz arqang dadi6.

Biliklik bilikni adargan7 bo’lur,

Bilik totg’in8, ey do’st, biliklik bilur,
Bilik bildurur arka bilik qadrini9,
Bilikni biliksiz odin10 na qilur?

Biliksizga hak so’z tatiqsiz erur,

Anga pand nasihat osig’siz erur,
Naturluk oriqsiz orir11 yudisa,
Johil yub arimas orig’siz erur.

Biliklik kishi, ko’r, bilur ish o’zin,

Bilib etar ishin o’kunmas kezin12,
Naturluk ish ersa biliksiz o’ngi ,
O’kunch ul anga yo’q o’ng onda odin .

Biliklik keraklik so’zin so’zlayur,

Keraksiz so’zini ko’mub kezlayur,
Biliksiz na aysa ayur o’qmatin1,
Oning o’z tili o’z boshini yayur.

Biliklik so’zi pand, nasihat, adab,

Biliklikni o’qdi2 ajam ham arab,
Tovarsizg’a bilki tuganmas, tovar,
Hisobsizg’a bilki yirilmas hisob3.