Mirzo ulug’bek nomidagi o’zbekiston milliy universiteti fitrat o’zbek adabiyoti namunalari 1 –jild Toshkent «mumtoz so‘Z»

[DURBEK]ning “YUSUF, ZULAYHO”sidan
Kitob nazmining ibtidosi

Balx erur dahrda ummul bilod1,

Mazhari islom, taqi adlu dod.

Jumla akobirning2edi manzili,
Sokin erur anda nabiyu3 valiy.

Bo’ldi falak gardishidin dari zulm,

Xalqi aning bo’ldi giriftori zulm.

“Zod” edi tarix taki “xe” va “dol”

Muddati xijratdin utub maxu sol.

Qal’ayi Balx uldi chu darvozaband,

Poyayi zulm uldi bagoyat baland.

Ayladi qahhor chu izxori qahr,

Bo’ldi giriftor xaloyiq bashahr.

Xukm bila kirdi ulus ichkari,

Xosil umrin qo’yubon tashkari.

Shahr chu do’zax kabi zindon edi,

Tashqari bir ravzayi rizvon edi.

Tashqari erdi bori nozu nayim,

Shaxr ichida erdi azobi alim.

Tashqari erdi bori polizu bog’,

Shahr ichida erdi basi dardu dog’.

Tashta edi sabza va obi ravon,

Shahr ichida erdi yuz oxu fig’on.

Tashta edi ne’mat ila kishtgox,

Shahr ichida sharbat edi obi chox.

Tashda ushal suhbati gulzor edi,

Shaxr ichida mexnatu bo’jar edi.

Tashda edi jumlayi ayshu tarab,

Shahr ichida erdi basi suzu tab.
Xalq bu shahr ichra bazindon edi,
Mehnat utidin bori bir yon edi.

Uvchar edi ko’zlaridin naksh non,

Ko’z yoshi erdi magar obi ravon.

Barchasi mafluk, tihl dasht edi,

Barcha uzum xasratidin mast edi.

Barchaning ul toqatidin toq edi,

Barchasi un g’ussasidin qoq edi.

Barchaning ul joni babongi surud ,

Der edi shaftolu-yu sebu, murud.

Barchasi xasrat bila Laylu naxor ,

Der edilar oluyu obi anor.

Ushbu kabol xalq uch oyi tamom,

Yer edilar g’ussayu g’on subhu shom.

Banda alar birla giriftor edim,

Barchasidin vokifi asror edim.

Kulbai ehzon qilib erdim vatan,
Ko’ngul edi darg’amu jon mumtahan .

Goh edim jon bila mashg’uli zikr,

Goh edim g’arqayi anduhu fikr.

Goh o’qur erdim z-kalami plox,

Goh kutub ichra qilur erdim nigox.

Goh boqar erdim z-kitobi qasos,

Goh ichar erdim zisharobi o’sas1.

Lek qasos ichra valiy mayli jon,

Qissayi Yo’qufta edi ul zamon.

Ul edi ul holda mahbubi dil,

Ul edi, ul qissayi matlubi dil.

Bandayi bechoraga, shomu sahar,

Qissayi Yusuf edi andar nazar.
Nasr edi bu, qissadagi forsi(y),
Edi anga jon ko’zi nazzorasi".
Bor edi ko’ngulda burundin bu azm,
Turkiy tili birlamu qilsam bu nazm?
Ushbu mahalda anga bois magar,
Bo’ldi yana bir necha sohib nazar.

Bandaga dedilar: olarkimbu dam,

Bo’lg’il ushal kavlunga sobit kadam.

Qo’yma talab ustida ta’bingni sust,

Ayla bu azmingni tamomi durust.

Qissayi Yusufni tamom ayla nazm,

Turkiy tili birla qilib azmi jazm.

Qolga zamon safhasida yodgor,

Sendin ushal qissa o’tub ro’zg’or.

Banda ushal holda qildim shuru’,

Shukur qilib Tangriga aylab ruju’.

Oldim ushal laxza davotu kalam,

Safxdyi kogoz o’za urdum rakam.

Davlatu tavfikni istab mudom,

Tangri taolodin ushal subxu shom.

Ushbu mushavvash ko’ngul ayyom chand,

Qildi kalam nugi bila so’zni band.

Erdi chu xotirda musammam bu azm,

Ayladi qissani Durbek nazm.

Kimki o’qisayu bitsa muni,

Fotihayi birla sog’ingay meni.