Mis va mis-pirit rudalarini boyitish texnologiyasi Reja: Misning asosiy xususiyatlari va qo’llanilish sohalari. Misning minerallari va rudalari

Minerali	Formulasi	Misning miqdori, %	Zichligi, g/sm^3
Qattiqligi
Xalkopirit	CuFeS2	34,6	4,1-4,2	3-4
Xalkozin	Cu2S	79,9	5,5-5,8	2,5-3
Kovellin	CuS	64,5	4,6-4,7	1,5-2
Bornit	Cu5FeS4	63,3	4,5-5,3	3
Tetraedrit	Cu12Sb4S12	45-51	4,4-5,1	3-4
Tennantit	Cu12As4S12	45-51	4,4-5,1	3,5
Kuprit	Cu2O	88,8	5,8-6,2	3,5-4
Tenorit	CuO	79,9	5,8-6,4	3,5-4
Malaxit	Cu2(CO3)(OH)2	57,4	3,9-4,1	3,5-4
Azurit	Cu3(CO3)2(OH)2	55,3	3,7-3,9	3,5-4
Xrizokolla	CuSiO3×nH2O	Do 45	2-2,3	2-4
Xalkantit	CuSO4×5H2O	25,4	2,2	2,5
Broshantit	Cu4(SO4)(OH)6	34,8	3,8	3,5-4

2- jadval. Temir sulfidi minerallarining xarakteristikasi

Minerali	Formulasi	Miqdori, %		Zichligi, g/sm^3	Qattiqligi
		temir	oltingugurt
Pirit	FeS2	46,5	53,5	4,9-5,2	6-6,5
Markazit	FeS2	46,5	53,5	4,9	6-6,5
Pirrotin	Fe1-xSx<2	58,8	41	---	3,2-4,5

Pirit yoki oltingugurtli kolchedan barcha sulfidli rudalar tarkibida keng tarqalgan sulfidli mineral hisoblanadi. U asosan kolchedan rudalarda va kelib chiqishi gidrotermal konlarda uchraydi. Pirit tarkibida asosan ko’p uchraydigan qo’shimchalar kobalt, nikel va mishyak, bundan tashqari oltin, mis, kumush, surma, rux va marganets ham uchraydi.
Pirit konlarda asosan donador massa, vaqti vaqti bilan esa latunsimon sariq rangda uchraydi. Pirit yaxshi yarim o’tkazgich hisoblanadi.
Markazit piritning bir turi hisoblanib, u gidrotermal konlarda pirit hosil bo’ladigan haroratdan pastroq haroratda paydo bo’ladi. Pirit va pirrotinning doimiy yo’ldoshi hisoblanadi.
Mineral tarkibi, minerallarning o’lchami, rangli minerallar va bo’sh tog’ jinsining donadorlik xarakteristikasi, konning shakli va hosil bo’lishiga qarab hozirgi vaqtda mis konlari 6 ta genetik guruhga bo’linadi. Ular 3- jadvalda keltirilgan.
3-jadval. Rangli minerallar va bo’sh tog’ jinsining donadorlik xarakteristikasi

Genetik guruh	Sanoat-genetik kon turi	Misning miqdori, %
Magmatik	Mis-nikelli, Vanadiy-temir-misli	1-2 0,5-2
Karbonatitli	Karbonatitli	---
Skarnli	Skarnli	2-3
Gidrotermal	Mis-porfirli, Kvarts-sulfidli, Tug’ma mis	0,3-2 2-5 ---
Kolchedanli	Mis-kolchedanli	1,5-8
Stratiformli	Misli qum va slantslar	1,5-6

Mis-porfirli rudalar qazib olinishi va zahirasiga ko’ra birinchi o’rinni egallaydi. Qidirib topilgan zahiralarning 60% dan ortig’i va jahonda qazib olinayotgan misning 40% i ana shu turdagi rudalarga to’g’ri keladi.
Jahonda bu turdagi katta kon rudalari maydonlari birqancha. MDH davlatlarida Koundrad, Boshekul, Almaliq va Zakavkaz konlari shu guruhga kiradi. AQSH da G’arbiy Amerika mis porfirli belbog’, Janubiy Amerikada esa Chili zonasi kiradi.