Moddalar almashinuvi yuzasidan masala va mashqlar

Zoologiyani o‘qitishda masala va mashqiardan
foydalanish
Zoologiyani o‘qitishda masala va mashqiardan foydalanish-ning asosiy maqsadi -o‘quvchilaming faol o‘qishga chorlash, bilish faolligini oshirish, zoologiyadan olgan bilim, ko‘nikma va malakalarini rivojlantirishga yordam berish, ulami o‘qishga o'rgatish, o‘quv materialini chuqur o‘rgatishdan iborat. Ta’lim jarayonida turli xil topshiriq va savollar, kuzatishlar, tabiiy ob’ektlar ustida tajribalar qo‘yish orqali o‘quvchilaming bilishga bo‘lgan intilishlarini rivojlantirishdir. Masala, mashq va topshiriqlar ustida ishlash orqali o'quvchilar biologik tushunchalarga bog‘liq holda o‘rganilayotgan mavzu matnini to‘liq o‘zalshtirishga ega bo'ladilar. Masala va mashqlar o‘quvchilaming ilmiy tushunchalarini tizimli bo‘lishiga, tabiat muhofazasiga to‘g‘ri munosabatda bo‘lishiga, ishlab chiqarish va qishloq xo‘jaligiga, sog‘liqni saqlashga umumbiologik shu bilan birga zoologik bilimlamini qo‘llashga o‘rgatadi. 0 ‘qxivchilaming aqliy faoliyatini, ilmiy dunyoqarashini shakllantirishda masala va mashqlar asosiy o‘rin egallaydi. 0‘quvchilaming savollarga javob topishi va uni bayon etishi, tablitsalar tuzishi, ma’ruza, hisobot,
ayrim hayvonlarga harakteristika berish, zoologik ob’ektlami aniqlash, hayvonlaming tashqi va ichki tuzilishini o‘rganish, diagramma va sxemalar chizish, fanlararo bog‘lanishga oid masalalar yechish, darslik va qo‘shimcha adabiyotlar bilan ishlashi ilmiy dunyoqarashini kengaytirishiga asoslanadi.
Zoologiyadan masala va mashqlardan foydalanishda o‘quvchilaming bilim va malakasiga qo‘yiladigan talablar quyidagilardir: - tur, oila, turkum, sinf, tip haqidagi umumiy ma’lumotlami,
hayvonlar tiplarini asosiy belgilarini, hayvonot olamining xilma - xilligini, hayvonlar sistematikasini; - hayvonlaming tashqi muhitga bogTiq holdagi xususiyatlari.
Yashash muhiti va uning omillarini ta’sirini; - hayvonlaming o‘simliklardan asosiy farqi, o‘xshash belgilari; - hayvonlaming tabiatdagi, insonlar hayotidagi va xo‘jalik faoliyatjdagi ahamiyatini; - umurtqasiz va umurtqali hayvonlar skeletining tuzilish xususiyatlarini; - ichki organlar sistemasining funksiyasiga bog‘liq holdagi tuzilishini; - umurtqasiz va umurtqali hayvonlar misolida qon-tomir, nafas olish va nerv smstemalarining murakkablashib borishini; - baliqlar, qushlar, sut emizuvchilaming hatti-harakati xususiyatlarini; - o‘rganiIayotgan tip va sinflaming umumiy harakteristikasini; - tabiiy guruhlarda hayvonlar, o‘simlklar va jonsiz tabiat omillarining
o‘zaro bog‘liqligini; - o‘rganilgan asosiy hayvonlarni (kolleksiyadan, tabiatda) taniy olishi; - tablitsa, rasmlarga qarab baliqlar, suvda ham quruqda yashovchilar va sut emizuvchilar organlar sistemasini bilishi; - tabiiy guruhlarda organizmlar birgalikda yashashga moslashganligini aniqlay olishi, oziqlanish zanjirini tuza bilishi; - turli sistematik birliklar o‘rtasidagi o‘xshashlik va farqlami farqlay olishi; - asosiy tip hayvonlarni taqqoslay olishi, ulaming qon-qarindoshligi haqida xulosa chiqarib hayvonlaming tabiiy kelib chiqishini isbotlay olishi kerak. Zoologiya kursida sodda hayvonlar, bo‘shliqichlilar, yassi chuvalchanglar, to‘garak chuvalchanglar, halqali chuvalchanglar, molluskalar, bo‘g‘imoyoqlilar, xordalilar tiplari va ulaming sinflarini asosiy vakillari o‘rganiladi. Zoologiyadan masala va mashqlar yechishda ham bu tiplaming asosiy xususiyatlarini, ko‘payish tezligini, vakillarining tuzilishi, ular o‘tasidagi filogenetik bog'lanishlar, tabiatdagi va inson hayotidagi ahamiyatini, shuningdek organizm tuzilishiga bog'liq holda organlaming ahamiyatini ochib berishga qaratilishi kerak.