Moddalarning vagregat holatlari Qattiq va suyuq jismlar

Moddaning amorf qattiq holati suyuqlikning juda sovigan holatidir va oddiy suyuqliklardan ancha yuqori yopishqoqligi va kinetik xususiyatlarining son qiymatlari bilan farq qiladi.
Moddaning qattiq kristall holati - Bu moddalarning zarralari (atomlar, molekulalar, ionlar) o‘rtasidagi o‘zaro ta’sirning katta kuchlari bilan tavsiflangan agregat holat. Qattiq jismlarning zarralari o‘rtacha muvozanat pozitsiyalari atrofida tebranadi, ularni kristal panjaraning tugunlari deb atashadi; ushbu moddalarning tuzilishi yuqori darajadagi buyurtma berish bilan ajralib turadi (uzoq masofaga va qisqa masofaga buyurtma) - tartibga solish (koordinatsiya tartibi), strukturaviy zarralarning yo‘nalishi (yo‘nalish tartibi) bo‘yicha buyurtma berish yoki buyurtma berish jismoniy xususiyatlar (masalan, magnit momentlar yoki elektr dipol momentlar yo‘nalishida). Toza suyuqliklar uchun normal suyuqlik fazasi mavjud bo‘lgan mintaqa, suyuqlik va suyuq kristallar past harorat tomondan faza o‘tishlari bilan cheklangan, navbati bilan qattiq (kristallanish), superfluid va suyuq-anizotrop holatida.
Ta’rif:
Moddaning agregat holatlari (lotincha aggrego-dan - biriktiraman, bog‘layman) - bir xil moddaning qattiq, suyuq, gazsimon holatlari.
Bir holatdan ikkinchisiga o‘tish jarayonida energiya, entropiya, zichlik va boshqa xususiyatlarning keskin o‘zgarishi sodir bo‘ladi.

Qattiq va suyuq jismlar

Ta’rif:
Qattiq jismlar - bu shakli va hajmining barqarorligi bilan ajralib turadigan jismlar.
Ularda molekulalararo masofalar kichik va molekulalarning potentsial energiyasi kinetik bilan taqqoslanadi. Qattiq moddalar ikki turga bo‘linadi: kristalli va amorf. Faqat kristalli jismlar termodinamik muvozanat holatidadir. Amorf jismlar esa mohiyatan metastabil holatlardir, ular tuzilishida muvozanatga yaqin, asta-sekin kristallanadigan suyuqliklar. Amorf tanada juda sekin kristallanish jarayoni, moddaning asta-sekin kristalli fazaga o‘tish jarayoni sodir bo‘ladi. Kristall va amorf qattiq moddalar orasidagi farq, avvalo, uning xususiyatlarining anizotropiyasida yotadi. Kristalli jismning xususiyatlari kosmosdagi yo‘nalishga bog‘liq. Issiqlik o‘tkazuvchanligi, elektr o‘tkazuvchanligi, yorug‘lik, tovush kabi har xil jarayonlar qattiq jismning turli yo‘nalishlarida turli yo‘llar bilan tarqaladi. Amorf jismlar (shisha, qatronlar, plastmassalar) suyuqlik kabi izotopikdir. Amorf jismlar va suyuqliklar orasidagi farq faqat shundan iboratki, ikkinchisi suyuq, ularda statik siljish deformatsiyalari mumkin emas.
Kristal jismlar huquqiga ega molekulyar tuzilish... Uning xususiyatlarining anizotropiyasi kristalning to‘g‘ri tuzilishi bilan bog‘liq. Kristal atomlarining to‘g‘ri joylashishi kristall panjarani hosil qiladi. Panjara ichida atomlarning turli yo‘nalishlarda joylashishi turlicha bo‘lib, bu anizotropiyaga olib keladi. Kristall panjaradagi atomlar (yoki ionlar yoki butun molekulalar) kristall panjaraning tugunlari sifatida qaraladigan o‘rta pozitsiyalar atrofida tasodifiy tebranish harakatini amalga oshiradi. Harorat qancha yuqori bo‘lsa, tebranish energiyasi shunchalik katta bo‘ladi va shuning uchun o‘rtacha tebranish amplitudasi. Kristal kattaligi tebranish amplitudasiga qarab aniqlanadi. Tebranishlar amplitudasining oshishi tana hajmining oshishiga olib keladi. Bu qattiq moddalarning issiqlik kengayishini tushuntiradi.
Ta’rif:
Suyuq jismlar ma’lum hajmga ega bo‘lgan, ammo shakli elastik bo‘lmagan jismlar deb ataladi.
Suyuqliklar kuchli molekulalararo ta’sirlar va past siqiluvchanlik bilan ajralib turadi. Suyuqlik qattiq va gaz o‘rtasida oraliq joyni egallaydi. Suyuqliklar, xuddi gazlar kabi, izotopikdir. Bundan tashqari, suyuqlik suyuqlikdir. Unda, xuddi gazlarda bo‘lgani kabi, jismlarning tangensial stresslari (kesish kuchlanishi) mavjud emas. Suyuqliklar og‘ir, ya’ni. ularning solishtirma og‘irligi qattiq jismlarning solishtirma og‘irligi bilan taqqoslanadi. Kristallanish harorati yaqinida ularning issiqlik quvvati va boshqa issiqlik xarakteristikalari qattiq jismlarning mos keladigan xususiyatlariga yaqin. Suyuqliklarda, ma’lum darajada, atomlarning to‘g‘ri joylashishi kuzatiladi, lekin faqat kichik mintaqalarda. Bu erda atomlar kvaz kristalli hujayra tugunlari yonida ham tebranuvchi harakatni amalga oshiradilar, ammo qattiq jismning atomlaridan farqli o‘laroq, ular vaqti-vaqti bilan bir tugundan ikkinchisiga sakrashadi. Natijada, atomlarning harakati juda murakkab bo‘ladi: u tebranuvchi, ammo shu bilan birga tebranishlar markazi kosmosda harakatlanadi.