Моддий(материал) харажатларни махсулотлар таннархига таъсирини тахлили

3 - jadval
Realizatsiya qilingan mahsulotning ishlab chiqarish tannarxining tejalishini (ortiqcha sarf) hisoblash
(summa-ming so’mda)

№	Ko’rsatkichlar	2015 y	2016 y	CHetlanish
1	Mahsulot realizatsiyasidan sof tushum	9951	16428	+6477
2	Realizatsiya qilingan mahsulotning ishlab chiqarish tannarxi	6947	11427	+4480
3	Realizatsiya qilingan mahsulotni bir so’mi uchun xarajat (ishlab chiqarish xarajatlari darajasi), tiyinda	69,8	69,6	-0,6
4	Ishlab chiqarish xarajatlarining tejami (-), ortiqcha sarfi (+)	x	X	-9,9

Ushbu ma’lumotlari shuni ko’rsatadiki, ««Oltin vodiy»» MCHJ ning 2016 yili realizatsiya qilingan mahsulotning har bir so’miga qilingan xarajatning kamayishi o’tgan yilga nisbatan 9,9 ming so’mlik xarajat so’mmasi tejalgan (-0,6x16428).

Keyinchalik ichki va tashqi omillarni korxonaning xarajatlar hajmiga ta’sirini hisoblash va o’rganish zarur. Korxonaning xarajatlar darajasiga va so’mmasiga ta’sir qiluvchi asosiy omillarga qo’yidagilar kiradi:
Ishlab chiqarilgan va realizatsiya qilingan mahsulot hajmi;
Xom ashyo va material xarajatlari;
Ishlab chiqarish xodimlari va boshqaruv personalining miqdoriy va sifat tarkibi;
Ishchilarning mehnat unumdorligi;
Boshqa tashkilotlarning xizmatlari va ta’rifi;
Asosiy vositalar va nomoddiy aktivlarning ishlatilishi samaradorligi;
Joriy (oborot) mablag’larining ishlatilish samaradorligi;
Xaridorlar va mol yetkazib beruvchilar bilan shartnomaning o’z vaqtida va sifatli tuzilishi va to’lov-hisob intizomining tashkil etilishi.
Bu omillarning har biri u yoki bu xarajatlarga ta’sir qilib o’zining hisoblash usuliga ega. Korxona rahbarlari, analitiklar va auditorlar xarajatlarni o’rganish va tahlilchi qilishida bu omillarning ta’sirini hisoblashni bilishi kerak, har bir faktorni alohida tahlil qilib, ular asosida mablag’larning tejamkorlik bilan sarflanishi va kamayish imkoniyatlarini aniqlab, xarajtlar samaradorligi bo’yicha boshqaruv qarorlarini qabul qilish uchun tegishli va tavsiyalar maslahatlar ishlab chiqarishlari lozim.