32
Ikki taktli induktik datchigi
Ikki taktli induktiv datchikni biri taktli datchik asosida qurish mumkin.
Buning uchun ikkita biri xil biri taktl datchik olinadi va ularni о‘lchanayotgan
siljishga va chiqish signaliga nisbatan differensial ulash kerak. Ikki taktli datchikni
tashkil qilish uchun bir taktli datchiklar sxemasi rasmda keltirilgan. Sxemada ikki
tok konturi I1 va I2. kattaliklari chо‘lgamlar L1 va L2 induktivliklariga bogliq.
Konturlar transformator Tr ikkilamchi differensial chо‘lgamlaridan ta’minlana-
yotganligi uchun konturlardagi toklar hamisha bir biriga qarama qarshi yо‘nalgan va
yuklamadagi natijaviy tok ular farqiga teng.
2.4.1-rasm. Induktiv datchikni differensial ulanish sxemasi.
P’ezoelektrik datchiklar
P’ezoelektrik datchiklarni ishlashi esa mexanik bosimlar ta’sirida kvars,
segment tuzi kabi kristallarni polyarizatsiyalanish hodisasiga asoslangan.
2.5.2-rasm. Pyezoelektrik manometr sxemasi.
Pezoelektrik datchiklar bosim o‘zgarishi tez o‘tadigan
qurilmalarda
ishlatiladi. Bunda pezoelektrik effektdan foydalaniladi, ya’ni deformatsiya tufayli
ba’zi bir dielektriklar qirg‘og‘ida elektr zaryadlari paydo bo‘ladi.
33
Pezoelektrik effektga ega bo‘lgan
materiallarga kvars,
segnet tuzi,
bariy
titanati va shu kabilar kiradi. Ixchamlik sodda tuzilishga ega ekanligi ularni afzalligi
bo‘lsa,
sezgirligini ozligi, statik miqdorlarni o‘lchash imkoniyati yo‘qligi
uning
kamchiligidir.
Pezoelektrik manometrlarning ishlash prinsipi ba’zi
kristall
moddalarning mexanik kuch ta’sirida elektr zaryad
hosil qilish qobiliyatiga
asoslangan. Bu hodisa pezoeffekt deb ataladi. Kvarsning pezoelektr effekti +500°C
gacha bo‘lgan haroratga bog‘liq emas, lekin +570°S dan oshgan haroratda bu effekt
nolga teng bo‘lib qoladi.
Do'stlaringiz bilan baham: 
