Moliya fanidan bajargan mustaqil ishi

O`ZBEKISTON RESPUBLIKASI
OLIY VA O`RTA MAXSUS TA`LIM VAZIRLIGI
TOSHKENT MOLIYA INSTITUTI
“BUJET HISOBI VA G`AZNACHILIK” FAKULTETI
“MOLIYA VA MOLIYAVIY TEXNALOGIYALAR” YO`NALISHI
97-2- GURUH TALABASI
Pardayev Bekzodnind
MOLIYA FANIDAN BAJARGAN

MUSTAQIL ISHI

Toshkent-2022

MAVZU: Moliyaviy rejalashtirish turlari: strategik moliyaviy rejalashtirish;
joriy moliyaviy rejalashtirish, ularning funktsiyalari va o’ziga xos
xususiyatlari.
Reja:
1.Moliyaviy rejalashtirish haqida 2. Moliyaviy rejalashtirish ullari 3. Moliyaviy rejalashtirish tizimi

Moliyaviy rejalashtirish korxonaning ishlab chiqarish faoliyatini rejalashtirish bilan bevosita bog'liqdir.Barcha moliyaviy ko'rsatkichlar ishlab chiqarish hajmi, mahsulot assortimenti, mahsulot tannarxi ko'rsatkichlariga asoslanadi.Rejalashtirish moliyaviy ko`rsatkich  korxonaning ichki zahiralarini topish, tejamkorlik rejimiga rioya qilish imkonini beradi. Rejalashtirilgan foyda va boshqa moliyaviy ko'rsatkichlarni olish faqat mehnat xarajatlarining rejalashtirilgan normalari va moddiy resurslar. Moliyaviy rejalar asosida hisoblangan moliyaviy resurslar hajmi moddiy resurslarning ortiqcha zahiralarini, samarasiz xarajatlarni, rejadan tashqari moliyaviy qo'yilmalarni yo'q qiladi. Moliyaviy rejalashtirish zarur shart-sharoitlarni yaratadi samarali foydalanish ishlab chiqarish quvvati, mahsulot sifatini yaxshilash.Moliyaviy rejalashtirish - kelgusi davrda korxonaning zarur moliyaviy resurslar bilan rivojlanishini ta'minlash va moliyaviy faoliyat samaradorligini oshirish bo'yicha chora-tadbirlar tizimini ishlab chiqish jarayoni.

Rejalashtirish noto'g'ri moliyaviy harakatlarning oldini olishga yordam beradi va foydalanilmagan imkoniyatlar sonini kamaytiradi.
Moliyaviy rejalashtirish amaliyotida quyidagi usullar qo'llaniladi:
1. Iqtisodiy tahlil,
2. Normativ,
3. Balans hisob-kitoblari,
4. Pul oqimlari,
5. Multivariantlik usuli,
6. Iqtisodiy va matematik modellashtirish.
Iqtisodiy tahlil usuli tabiiy va tannarx ko'rsatkichlari harakatining asosiy qonuniyatlarini, tendentsiyalarini, korxonaning ichki zaxiralarini aniqlash uchun ishlatiladi.
Normativ usul shundan iboratki, oldindan belgilangan me'yorlar va texnik-iqtisodiy me'yorlar asosida xo'jalik yurituvchi sub'ektning moliyaviy resurslarga va ularning manbalariga bo'lgan ehtiyoji hisoblab chiqiladi.
Kelajakda moliyaviy resurslarga bo'lgan ehtiyojni aniqlash uchun balans usulidan foydalanish kelajakda ma'lum bir sanaga balansning asosiy moddalari bo'yicha daromadlar va xarajatlar prognoziga asoslanadi.
Pul oqimlari usuli moliyaviy rejalarni tayyorlashda universal bo'lib, zarur moliyaviy resurslarni olish hajmi va vaqtini bashorat qilish vositasi bo'lib xizmat qiladi. Pul oqimini prognozlash nazariyasi ma'lum bir sanada mablag'larning kelib tushishini kutish va barcha xarajatlar va xarajatlarni byudjetlashtirishga asoslanadi. Bu usul ko'proq narsani beradi foydali ma'lumotlar balans usuliga qaraganda.
Ko'p o'lchovli hisob-kitoblar usuli rejalashtirilgan hisob-kitoblarning muqobil variantlarini ishlab chiqishdan iborat bo'lib, ulardan maqbulini tanlash uchun, tanlash mezonlari boshqacha bo'lishi mumkin. Masalan, bir variantda ishlab chiqarishning davom etayotgan pasayishi, milliy valyutaning inflyatsiyasi, ikkinchisida esa o'sish hisobga olinishi mumkin. Foiz stavkalari va natijada global iqtisodiy o'sishning sekinlashishi va mahsulot narxining pasayishi.
Iqtisodiy va matematik modellashtirish usullari moliyaviy ko'rsatkichlar va ularni belgilovchi asosiy omillar o'rtasidagi bog'liqlikni miqdoriy jihatdan ifodalash imkonini beradi.
Moliyaviy rejalashtirish jarayoni bir necha bosqichlardan iborat.
1. Birinchi bosqichda o'tgan davr uchun moliyaviy ko'rsatkichlar tahlili o'tkaziladi.
2. Ikkinchi bosqichda buxgalteriya balansi prognozi, daromadlar to‘g‘risidagi hisobot, harakat kabi asosiy prognoz hujjatlari tuziladi. Pul, uzoq muddatli moliyaviy rejalarga taalluqli va korxonaning ilmiy asoslangan biznes-rejasi tarkibiga kiritilgan.
3. Uchinchi bosqichda prognoz moliyaviy hujjatlarning ko'rsatkichlari joriy moliyaviy rejalarni tuzish yo'li bilan aniqlanadi va aniqlanadi.
4. To'rtinchi bosqichda operativ moliyaviy rejalashtirish amalga oshiriladi.
5. Moliyaviy rejalashtirish jarayoni rejalarni amalda bajarish va ularning bajarilishini nazorat qilish bilan yakunlanadi.
Moliyaviy rejalashtirish, tayinlash va vazifalarning mazmuniga ko'ra, uzoq muddatli, joriy (yillik) va operativ turlarga bo'linishi mumkin.
Moliyaviy rejalashtirish amaliyotida quyidagi usullar qo'llaniladi:
1. Iqtisodiy tahlil usuli- natural va tannarx ko'rsatkichlari harakatining qonuniyatlari va tendentsiyalarini hamda korxonaning ichki zaxiralarini belgilaydi.
2. Normativ usul. Normativ usulning mohiyati shundan iboratki, avvaldan belgilangan normalar va texnik-iqtisodiy me'yorlar asosida xo'jalik yurituvchi sub'ektning moliyaviy resurslarga va ularning manbalariga bo'lgan ehtiyoji hisoblab chiqiladi. Bu standartlar:

• 
  soliqlar va yig'imlar stavkalari,
  
• 
  amortizatsiya stavkalari.
  

3. Balansni hisoblash usuli. Balansni hisoblash usulidan foydalanib, ma'lum bir sana va kelajakda balans moddalari bo'yicha mablag'lar va xarajatlarni olish prognozi bo'yicha moliyaviy resurslarga kelajakdagi ehtiyojni aniqlash. Korxonaning normal ishlashi davriga mos keladigan sanani tanlashga katta e'tibor beriladi.
4. Pul oqimi usuli moliyaviy rejalarni tayyorlashda universal bo'lib, zarur moliyaviy resurslarni olish hajmi va vaqtini bashorat qilish vositasi bo'lib xizmat qiladi. Naqd pul oqimini prognozlash nazariyasi ma'lum bir sanada kutilayotgan mablag'larni olish va xarajatlar va xarajatlarni byudjetlashtirishga asoslanadi. Bu usul balans usulidan ko'ra ko'proq ma'lumot beradi.
5. Multivariantni hisoblash usuli optimalni tanlash uchun rejalashtirilgan hisob-kitoblarning muqobil variantlarini ishlab chiqishdan iborat. Bunday holda, tanlov mezonlari boshqacha. Masalan, bir variant ishlab chiqarishning davom etayotgan pasayishi, inflyatsiya va milliy valyutaning zaifligini hisobga oladi; boshqa holatda, foiz stavkalarining oshishi, iqtisodiy o'sish sur'atlarining sekinlashishi va mahsulot narxining pasayishi taxmin qilinadi.
6. Iqtisodiy va matematik modellashtirish moliyaviy ko‘rsatkichlar va ularni belgilovchi asosiy omillar o‘rtasidagi bog‘liqlikni miqdoriy jihatdan ifodalaydi.