“moliya” fanidan O’quv-uslubiy qo'llanma bilim sohalari


Download 3.16 Mb.
Pdf ko'rish
bet135/184
Sana20.10.2023
Hajmi3.16 Mb.
#1711042
1   ...   131   132   133   134   135   136   137   138   ...   184
Bog'liq
Moliya UMK

QQ bozor chizig’i 
 
 
35 

 

 
22.5


R
F=10 
1 2 
Beta: β

18.3-rasm. Bir faktorli model yakka aksiyalari uchun beta va kutilgan 
foyda grafigi. 
Biroq, P qimatbaho qog’ozning sistemalashmagan riski A qimmatbaho 
qog’oz kombinatsiyasining nosistematik riskiga teng bo’lishi shart emas. Chunki, 
sistemalashmagan risk yirik portfelda diversifikatsiyalanib ketadi.


172 
Albatta,qimmatbaho qog’oz bozori chizig’idagi nuqtalarning potensial 
kombinatsiyalari cheksiz. Biz risksiz darajada qarz olish orqali C( A yoki L) ni P 
ga investitsiya qilishga qo’shib olishimiz mumkin. Qimmatbaho qog’oz bozori 
chizig’idagi nuqtalarning noaniq soni ham ishlatilishi mumkin. 
Keling endi B qimmatbaho qog’ozga to’xtalamiz. Chunki, uning kutilgan 
foydasi chiziqdan pastda va birorta investor uni saqlay ololmaydi. Uning o’rniga 
esa, investor P qimmatbaho qog’oz yoki A va risksiz aktivning kombinatsiyasi 
yoki boshqa kombinatsiyani afzal ko’rardi. Shuningdek, B qimmatbaho 
qog’ozning narxi ham juda baland. Uning narxi chiziqdagi muvozanatga kutilgan 
foydani kamaytirib, raqobat mavjud bozorda tushadi. Bir xil turdagi risk 
qimmatbaho qog’ozlarning turli kutilgan foydalarga ega bo’lgan holatlarni 
ko’rayotgan investorlar arbitrajlar deb ataladi. Arbitraj savdosi bu yerda qisqa B 
qimmatbaho qog’ozni sotish va P qimmatbaho qog’ozni sotib olishdir. Foyda 
bunda B va P qimmatbaho qog’ozning bozor narxlaridagi farq bo’lardi. 
Arbitrajning g’oyasi va uning aktivlarning narxlashdagi aniqligi arbitrajning 
narxlash nazariyasiga tegishli.
Keyingi bahs 10.3 rasmdagi qimmatbaho qog’ozlar bozori chizig’i uchun 
tenglamani aniqlashda yordam beradi. Biz bilamizki, chiziq algebraik jihatdan ikki 
nuqtadan ifodalaniladi. U ehtimol risksiz daraja va P aktivga e’tibor berishda ham 
eng oson bo’lishi mumkin, chunki risksiz daraja 0 betaga va P 1 betaga ega.
Bilamizki, 0 betali aktivdagi foyda R
F
va P aktivdan kutilgan foyda 
va u 
quyidagicha ko’rsatiladi: 
(5) 
5 tenglamadagi xohlagan qimmatbaho qog’oz yoki qimmatbaho qog’oz 
chizig’ida yotuvchi portfeldan kutilgan foyda kabi tushuniladi. esa qimmatbaho 
qog’oz yoki portfelning betasi. 
CAMP da qimmatbaho qog’ozning betasi qimmabaho qog’ozning bozor 
portfelidagi harakatlarga mosligini o’lchaydi. Arbitraj narxlash nazariyasining bir 
faktorli modelida qimmatbaho qog’ozning betasi uning faktorga mosligini 
o’lchaydi. Endi biz bozor portfelini yakka faktorga bog’laymiz.
Katta va diversifikatsiyalashgan portfel sistemalashmagan risklarga ega 
emas, chunki individual qimmatbaho qog’ozlarning nosistematik risklari bo’linib 
ketgan. Bozor portfeli to’la diversifikatsiyalanishi uchun yetarlicha qimmatbaho 
qog’ozlar bor deb tasavvur qilib, birorta ham qimmatbaho qog’oz bozor
noproporsional bozor bozor ulushiga ega emas deb o’ylaganda, bu portfel to’liq 
diversifikatsiyalanadi va nosistematik risklarga ega bo’lmaydi.
107
Boshqacha qilib 
aytganda, bozor portfeli yakka portfel bilan to’liq bog’langan va faktorning 
haqiqatda yuqori va past skilli holati. To’g’ri baholagandan so’ng, biz bozor 
portfelini o’zini ham factor sifatida takidlasak ham bo’ladi.
Bozor portfeli boshqa qimmatbaho qog’oz yoki portfellarga o’xshab 
qimmatbaho qog’ozlar bozori chizig’ida yotadi. Bozor portfeli faktor 
107
Bu xulosa real hayotda qo’l bermasligi mumkin. Misol uchun, hattoki General Electric ning bozor qiymati 
S&P 500 indeks bozor qiymatini faqat 1 yoki 2 % ni tashkil etadi. 


173 
hisoblanganida, tarifga asosan bozor portfelining betasi 1 ga teng bo’ladi.. bu esa 
10.4 rasmda ko’rsatilgan.( biz 10.3 rasmdan aniqlik uchun aniq kutilgan foyda va 
qimmatbaho qog’ozlarni o’chirib tashladik: ikki grafik umuman bir biri bilan 
o’xshash) bozr portfeli bilan faktor sifatida tenglama 10.5 quyidagicha bo’ladi: 
Rasm – 10.4. bir faktorli model ostidagi bozor portfeli uchun beta va kutilgan 
foyda grafigi.

Download 3.16 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   131   132   133   134   135   136   137   138   ...   184




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling