Монография Мирзо Улуғбек номидаги Ўзбекистон миллий университети

Акциядорлар - акциядорлик жамиятининг аъзоси бўлиб, бунга бир ѐки 
бир неча акцияларни сотиб олиш орқали эришади. Акциядорларнинг ҳуқуқ 

---

22 
ва бурчлари мавжуд. Унинг ҳуқуқларига қуйидагилар киради: умумий 
йиғилишларда қатнашиш, акциядорлик жамияти раҳбариятини сақлаш ва 
сақланиш, дивиденд кўринишида жамият фойдасидан олиш, акциядорлик 
жамияти тугатилса, акция қиймати ҳажмида мулкнинг бир қисмини олиш. 
Акциядорлар бурчи - акция қиймати ҳажмида ўзининг ҳиссасини жамият 
капиталига қўшишидир. Акциядорлик капитали – акциядорлик 
жамиятининг асосий капитали, унинг ҳажми Низомда белгилаб берилади. 
Қарзга олинган маблағлар ва акция чиқариш ҳисобига шакллантирилади. 
Акция – бу унинг эгаси ҳиссадорлик жамияти капиталига ўзининг маълум 
ҳиссасини қўшганлиги ва унинг фойдасидан дивиденд шаклида даромад 
олиш ҳуқуқи борлигига гувоҳлик берувчи қимматли қоғоздир. Акция – 
акциядорлик жамияти томонидан чиқарилувчи ҳамда унинг эгаси, 
акциядорлик жамиятининг аъзосига жамиятни бошқариш ва фойдадан 
дивиденд олиш ҳуқуқини берувчи қимматбаҳо қоғоз. Белгиланмаган 
нархдаги акциялар ҳиссадорларга жамият бекор қилинаѐтган пайтда унинг 
ихтиѐридаги маблағнинг маълум бир қисмини қайтариб бериш кафиллигини 
беради, лекин унинг қийматини тўлалигича тўламайди. Улар ҳеч қачон 
акциянинг белгиланмаган қийматини қайтариш кафиллигини бермайди. 
Шахсий акциялар эгалари корхонанинг тегишли рўйхатида, албатта қайд 
этилган булиши шарт. Шахсий акциялар корхонанинг тегишли рўйхатига 
ўзгартиришлар киритиб сотилиши ҳам мумкин. Корхоналар бу турдаги 
акциялардан ўзининг акционерлари бўлишни хоҳлаѐтган шахсларни аниқлаш 
ѐки ўз акцияларини чет элликлар қўлига ҳаддан ташқари кўп тушиб 
қолмаслигини таъминлаш мақсадида фойдаланадилар.Акция (биринчи 
чиқарилган–асосий акциялар) - акциянинг оддий турларидан бири бўлиб, 
овоз ҳуқуқини таъминлайди, бироқ дивиденд олиш кафиллигини бермайди. 
Имтиѐзли акциялар - қимматбаҳо қоғозларнинг бир тури бўлиб, корхона 
оладиган фойданинг миқдорига қарамасдаи дивиденд олиш ҳуқуқига кафолат 
беради, лекин овозга эга бўлмайди. 

---

23