Монография Мирзо Улуғбек номидаги Ўзбекистон миллий университети

Жамоавий тадбиркорлик шахсларнинг бир гуруҳга бирлашиши ѐки 
капиталларнинг бирлаштирилиши асосида ташкил топади.Шахсларнинг 
бирлашмалари иштирокчининг бирлашма фаолиятида шахсан қатнашишига 
асосланади. Шахсларнинг бирлашмасининг ҳар бир иштирокчиси хўжалик 
фаолияти юритиш, ваколатхонасига эга бўлиш ва бошқаришда қатнашиш 
ҳуқуқига эга бўлади.Бунга чекланмаган масъулиятли жамиятлар мисол 
бўлади. 
Капиталнинг 
бирлаштирилиши 
капитал 
маблағларнинггина 
қўшилишини ифодалайди. Бунда капитал эгалари корхонани юритишда ва 
бошқаришда иштирок этишмайди. Корхонани оператив бошқариш ва унга 
раҳбарлик қилиш махсус ташкил этилган бошқарув органи томонидан амалга 
оширилади.Акциядорлик жамиятлари, масъулияти чекланган жамиятлар 
бунга мисол бўлади. 
Тадбиркорларнинг бирлашмалари(гуруҳлари) шартнома асосида ѐки 
низом (устав) асосида ташкил этилади. Шартнома асосида ташкил 
этиладиган тадбиркорлар жамоаси(бирлашмаси) иштирокчиларнинг ўзаро 

---

18 
муносабатларини, бирлашма билан иштирокчи ўртасидаги муносабатларни 
тартибга солувчи шартномага кўра ташкил этилади. Уставли бирлашмалар 
устав(низом) асосида ташкил этилади.Уставда корхонанинг таркиби, 
мақсади, бошқарув органларининг ваколатлари, унинг аъзоларининг 
ҳуқуқлари ва мажбуриятлари белгиланади. Жамоавий тадбиркорлик 
шакллари ўзларининг умумий хусусиятлари, фаолият муддатлари, мулк 
эгаларининг мақоми, қўшимча аъзоларни жалб этиш имкониятлари, 
капиталининг шаклланиши хусусиятлари ҳамда шартнома ва уставининг 
асосий 
пунктлари 
билан 
фарқланади. 
Шунга 
кўра 
жамоавий 
тадбиркорликнинг асосий шакллари қуйидагилардан иборат: 
-масъулияти чекланмаган жамият; 
-коммандит жамиятлар; 
-масъулияти чекланган жамият; 
-акциядорлик жамиятлари(очиқ ва ѐпиқ турдаги акциядорлик 
жамиятлари); 
-аралаш, қўшма тадбиркорлик; 
-жисмоний шахслар юридик шахс ташкил этмаган ҳолда биргаликдаги 
тадбиркорлик фаолиятини оилавий тадбиркорлик, оддий ширкат ва деҳқон 
хўжалиги шаклларида амалга ошириши мумкин.