Монография Мирзо Улуғбек номидаги Ўзбекистон миллий университети

фарқли равишда Ўзбекистонда даромадлар даражаси бўйича аҳолининг 
кескин табақаланиш ҳолати мавжуд эмаслигини алоҳида таъкидлаш 
лозим. Энг кўп ва энг кам даромад оладиган аҳоли ўртасидаги фарқ 2000 
йилдаги 53,3 баробардан бугунги кунда 7,8 баробарга тушди. Бу ўринда 
жамиятда ижтимоий барқарорликнинг мезони ҳисобланган бу кўрсаткич 
халқаро меъѐрларга кўра, 10 баробар қилиб белгиланганини айтиб ўтиш 
лозим‖
3
. Шунингдек, Ўзбекистонда мустақиллик йилларида Жини индекси 
кўрсаткичи 0,40 дан 0,296 га пасайди. Бу натижа, БМТ тавсияларига биноан 
0,35- 0,37 миқдорида белгиланган. Тадқиқотларга қараганда, бугунги кунда 
юртимиздаги оилаларнинг 94 фози холодильниклар, 84 фоизи турли ошхона 
электр жиҳозларига, 63 фоизи кир ювиш машиналари, ярмидан кўпи 
1
Каримов И.А.2014 йил юқори ўсиш суръатлари билан ривожланиш, барча мавжуд 
имкониятларни сафарбар этиш, ўзини оқлаган ислоҳотлар стратегиясини изчил давом эттириш 
йили бўлади./мамлакатимизни 2013 йилда ижтимоий-иқтисодий ривожлантириш якунлари ва 2014 
йилга мўлжалланган иқтисодий дастурнинг энг муҳим устувор йўналишларига бағишланган 
Вазирлар Маҳкамасининг мажлисидаги маъруза – Т.: НМИУ Ўзбекистон, 2014.-23 бет.
2
Каримов И.А. 2015 йилда иқтисодиѐтимизда туб таркибий ўзгаришларни амалга ошириш, 
модернизация ва диверсификация жараѐнларини изчил давом эттириш ҳисобидан хусусий мулк ва 
хусусий тадбиркорликка кенг йўл очиб бериш – устувор вазифамиздир: Мамлакатимизни 2014 
йилда ижтимоий-иқтисодий ривожлантириш якунлари ва 2015 йилга мўлжалланган иқтисодий 
дастурнинг энг муҳим устувор йўналишларига бағишланган Вазирлар Маҳкамасининг 
мажлисидаги маъруза. // Халқ сўзи, 2015 йил 17 январ. 
3
Каримов И.А. 2015 йилда иқтисодиѐтимизда туб таркибий ўзгаришларни амалга ошириш, 
модернизация ва диверсификация жараѐнларини изчил давом эттириш ҳисобидан хусусий мулк ва 
хусусий тадбиркорликка кенг йўл очиб бериш – устувор вазифамиздир: Мамлакатимизни 2014 
йилда ижтимоий-иқтисодий ривожлантириш якунлари ва 2015 йилга мўлжалланган иқтисодий 
дастурнинг энг муҳим устувор йўналишларига бағишланган Вазирлар Маҳкамасининг 
мажлисидаги маъруза. // Халқ сўзи, 2015 йил 17 январ.

---

61 
компьютер, чангютгич, микротўлқинли печларга эга, учдан бир қисми эса 
конденционерлардан фойдаланмоқда. Мустақиллик йилларида аҳолининг 
телевизорлар билан, айниқса, мутлақо янги авлод телевизорлари – плазма 
экранли рангли телевизорларлар билан таъминланиши 1.6 баробар, енгил 
автомиллар билан таъминланиши 3,5 марта ошди
1
. 
Ўзбекистонда аҳоли даромадлари ва турмуш даражасининг муттасил ўсиб, 
оилалар 
иқтисодий 
асосларининг 
мустаҳкамланиб 
боришида 
мамлакатимизда 
юқори 
ва 
мутаносиб 
иқтисодий 
ўсишнинг 
таъминланганлиги, ишбилармонлик-бизнес юритиш учун амалий қулай 
шароитнинг яратилганлиги, кичик бизнес ва хусусий тадбиркорликни ҳар 
томонлама қўллаб-қувватлаш ва рағбатлантириш, ижтимоий соҳани 
ривожлантитиш, иш жойларини шакллантириш ва аҳоли бандлиги, уй-
жойлар қуриш ва аҳоли пунктларини ободонлаштириш, таълим-тарбия ва 
соғлиқни сақлаш тизимини янада ислоҳ этиш ва такомиллаштириш борасида 
амалга оширилаѐтган кенг кўламли чора-тадбирлар муҳим омиллар бўлиб 
хизмат қилмоқда. 
Оила ўз мақомига қараб бозор иқтисодиѐти шароитида иқтисодий 
фаолият соҳаларида турлича иштирок этади. Ишлаб чиқариш билан бевосита 
ўз номидан шуғулланувчи оилалар борки, улар оилада якка тартибда 
ишловчилар, оилавий деҳқон ва фермер хўжаликлари, кичик оилавий 
фирмалар, ҳунармандчилик корхоналаридан иборатдир. Айни вақтда шундай 
оилалар ҳам борки, уларнинг вакиллари турли фирма, корхона ва 
хўжаликларда ѐлланган ходим сифатида ишлаб чиқаришда қатнашадилар, шу 
билан бирга майда тижорат билан ҳам шуғулланадилар. Яна бир тоифа 
оилалар борки, улар бир вақтнинг ўзида ишлаб чиқаришда ва ўз хўжалигида 
1
Каримов И.А. 2015 йилда иқтисодиѐтимизда туб таркибий ўзгаришларни амалга ошириш, 
модернизация ва диверсификация жараѐнларини изчил давом эттириш ҳисобидан хусусий мулк ва 
хусусий тадбиркорликка кенг йўл очиб бериш – устувор вазифамиздир: Мамлакатимизни 2014 
йилда ижтимоий-иқтисодий ривожлантириш якунлари ва 2015 йилга мўлжалланган иқтисодий 
дастурнинг энг муҳим устувор йўналишларига бағишланган Вазирлар Маҳкамасининг 
мажлисидаги маъруза. // Халқ сўзи, 2015 йил 17 январ.

---

62 
меҳнат қилиб пул топадилар. Масалан, турли корхоналарда ишловчилар ўз 
ѐрдамчи (томорқа, деҳқон) хўжалигида ҳам меҳнат қиладилар. 
Мамлакатимизда оилавий тадбиркорликни ривожлантиришнинг ҳуқуқий-
мѐърий асосларининг яратилганлиги учун ҳам тадбиркорликнинг ушбу 
шакли кенг ривож топмоқда.Бунинг оқибатида оилалар даромадлари 
таркибида 
тадбиркорликдан 
олинаѐтган 
даромадлар 
аҳоли 
ялпи 
даромадларининг ярмидан зиѐдини ташкил этмоқда.Ҳолбуки, Мустақил 
Давлатлар Ҳамдўстлиги мамлакатларида бу кўрсаткич ўртача 20-25 фоиздан 
ошмайди
1
. 
Оилавий тадбиркорликнинг аҳамияти катта. Биринчидан, у аҳоли учун 
зарур бўлган маҳсулот ва хизматларни яратади, иккинчидан, оиладаги ишчи 
кучини меҳнат билан банд этиб, оилага ўз-ўзини даромад билан таъминлаш 
имконини яратади.Оилавий тадбиркорликнинг бир қатор афзалликлари 
борки, булар уни рақобатбардош қилади: 
1)оилавий тадбиркорлик кичик бўлгани сабабли катта капитал талаб 
қилмайди, уни бошлаш учун пул топиш енгил бўлади; 
2)оилавий тадбиркорликнинг оиланинг ихтиѐридаги кўчмас мулкка таянади, 
оила уйида юритилгани учун капитал қурилиш ѐки жойи ижарага олишни 
талаб қилмайди; 
3)оилавий тадбиркорликнинг оммавий истеъмол учун эмас, балки маҳаллий 
бозордаги сайланган истеъмолчилар учун ишлайди. Унинг бозори кичик 
бўлгани учун рақобатга кам йўлиқади; 
4)оилавий тадбиркорлик кўпроқ қўл меҳнатини талаб қилувчи маҳсулот ва 
хизматларни арзон ишлаб чиқаришга мосланади; 
1
Каримов И.А.2014 йил юқори ўсиш суръатлари билан ривожланиш, барча мавжуд имкониятларни 
сафарбар этиш, ўзини оқлаган ислоҳотлар стратегиясини изчил давом эттириш йили 
бўлади./мамлакатимизни 2013 йилда ижтимоий-иқтисодий ривожлантириш якунлари ва 2014 
йилга мўлжалланган иқтисодий дастурнинг энг муҳим устувор йўналишларига бағишланган 
Вазирлар Маҳкамасининг мажлисидаги маъруза.- Т.: Ўзбекистон, 2014.- 22-23-бет. 

---

63 
5)оилавий тадбиркорлик оиладаги бекор турган меҳнат резерсларига 
таянади, яъни бекалар, болалар ва қариялар кўмагида юритилади, натижада 
иш кучи ѐллаш зарурияти камаяди.