Monosaxaridlar va ularning hosilalarining o`simliklarga o`zaro aylanishi. O`simliklarning zahiradagi polisaxaridlari –tuzilish xususiyatlari va biosintez. O`simlik polisaxaridlarining xilma-xilligi

Tuzilishi

Dastlab muhokama qilganimizdek, polisakkaridlar glyukosidli bog'lanishlar orqali bir-biriga bog'langan 10 dan ortiq shakar yoki monosaxarid qoldiqlaridan iborat polimerlardir.
Ular nihoyatda xilma-xil molekulalar bo'lishiga qaramay (mumkin bo'lgan strukturaviy turlarining cheksiz xilma-xilligi mavjud), polisaxarid tarkibida eng ko'p uchraydigan monosaxaridlar pentoza va geksoza shakarlari, ya'ni uglerod atomlarining navbati bilan 5 va 6 ta.

Turli xillik

Ushbu makromolekulalarning xilma-xilligi shundaki, ularni hosil qilishi mumkin bo'lgan turli xil shakarlardan tashqari, har bir shakar qoldig'i ikki xil tsiklik shaklda bo'lishi mumkin: furanoza yoki piranoza (faqat 5 va 6 uglerod atomiga ega bo'lgan shakar).
Bundan tashqari, glikozidli bog'lanishlar a- yoki b- konfiguratsiyasida bo'lishi mumkin va go'yo bu etarli bo'lmagandek, bu bog'lanishlarning hosil bo'lishi qo'shni qoldiqda bir yoki bir nechta gidroksil guruhini (-OH) almashtirishni o'z ichiga olishi mumkin.
Ular shuningdek, tarvaqaylab zanjirlangan shakarlardan, bir yoki bir nechta gidroksil guruhi bo'lmagan shakarlardan (-OH) va 6 dan ortiq uglerod atomiga ega shakarlardan, shuningdek monosaxaridlarning turli xil hosilalari (umumiy yoki yo'q) orqali hosil bo'lishi mumkin.
Chiziqli zanjirli polisakkaridlar odatda qattiq yoki egiluvchan bo'lmagan tuzilmalarga "o'ralgan" va suvda erimaydi, aksincha, suvda juda eriydigan va suvli eritmalarda "pasta" tuzilmalarni hosil qiladigan tarvaqaylangan polisakkaridlardan farq qiladi.

Polisaxaridlarning tasnifi

Polisaxaridlarning tasnifi odatda ularning tabiiy paydo bo'lishiga asoslanadi, ammo ularni kimyoviy tuzilishiga qarab tasniflash tobora keng tarqalgan.
Ko'pgina mualliflar polisaxaridlarni tasniflashning eng yaxshi usuli ularni tarkibidagi shakar turiga asoslangan deb hisoblashadi, unga ko'ra ikkita katta guruh aniqlangan: homopolisakkaridlar va geteropolisakkaridlar.

Gomopolisakkaridlar yoki gomoglikanlar

Ushbu guruhga bir xil shakar yoki monosaxarid birliklaridan tashkil topgan barcha polisakkaridlar kiradi, ya'ni ular bir xil shakldagi gomopolimerlardir.
Eng oddiy gomopolisakkaridlar bu chiziqli konformatsiyaga ega bo'lib, unda barcha shakar qoldiqlari bir xil turdagi kimyoviy bog'lanish orqali bog'lanadi. Tsellyuloza bunga yaxshi misoldir: u b aloqalari bilan bog'langan glyukoza qoldiqlaridan tashkil topgan polisakkariddir (1 → 4).
Shu bilan birga, murakkabroq gomopolisakkaridlar mavjud va ular chiziqli zanjirda bir nechta bog'lanish turlariga ega va hatto shoxlarga ega bo'lishi mumkin.
Tabiatda juda ko'p uchraydigan gomopolisakkaridlarning namunalari - bu takrorlanadigan glyukoza birliklaridan tashkil topgan tsellyuloza, glikogen va kraxmal; Bu guruhga xitin ham kiradi, u takrorlanadigan birliklardan iborat N-atsetil-glyukozamin, glyukoza hosilasi.
Shuningdek, adabiyotda fruktanlar (fruktoza birliklaridan tashkil topgan), pentozanlar (arabinoz yoki ksilozadan tashkil topgan) va pektinlar (galakturon kislotasining hosilalari, o'z navbatida galaktozadan olingan) kabi mashhur bo'lmaganlar ham bor.