Mualliflar: Abduraxmanov. P., fizika-matematika fanlari doktori, professor, Egamov U., fizika-matematika fanlari

- rasm. Fotoeffekt xodisasini urganuvchi kurilma

Utkazilgan tajribalar natijalariga asoslanib, Stoletov kuyidagi konuniyatlarni urnatdi:

1. 
   metallardagi fotoeffekt xodisasiga ultrabinafsha nurlar kuprok ta’sir kursatadi;
   
2. 
   yorug’lik ta’sirida moddalar asosan manfiy zaryadlarni yukotadi;
   
3. 
   yorug’lik ta’sirida xosil bo’ladigan tok kuchi uning jadalligiga to’g’ri proporsionaldir.
   

262




Tompson 1898 yilda yorug’lik ta’sirida chikadigan zarrachalarning solishtirma zaryadini ulchadi va ular elektronlardan iborat ekanligini isbotladi.
YArimutkazgich yoki dielektriklarning energetik spektridagi boglangan energetik xolatlardan erkin energetik xolatlarga elektromagnit nurlanish ta’sirida elektronlarning utishi - ichki fotoeffekt deb ataladi, chunki elektronlar bir energetik xolatdan yukorigi energetik xolatlarga utib, moddadan tashkariga chikmaydilar.
Ikkita yarim utkazgich yoki metall - yarimutkazgich kontaktlarini yorug’lik bilan yoritilganda foto elektr yurituvchi kuch (EYUK) xosil bulish jarayoniga ventilli fotoeffekt deb ataladi. Bu xodisa kuyosh energiyasini to’g’ridan - to’g’ri elektr energiyasiga aylantirish imkonini yaratib beradi.
156 - rasmdagi kurilmadan foydalanib, yorug’lik ta’sirida katod chikaradigan elektronlar oqimi xosil kiladigan I fototokning elektrodlar orasidagi kuchlanish tushishiga bog’liqligini, ya’ni fotoeffektning volt - amper xarakteristikasini (VAX) urganish mumkin.
CHastotalari bir xil, jadalliklari ikki xil yoritilganlik uchun fototokning VAX 161 - rasmda keltirilgan.

151.