Mualliflar: Sultonmurod olim, Sunnat ahmedov, Rahmon qo'chqorov

Savol va topshiriqlar 
1. Fitrat va unga zamondosh ijodkorlarning millatparvarlik ruhidagi asarlar yozishiga sabab bo'lgan tarixiy 
hodisalar to'g'risida nimalarni bilasiz? 
2. Sho'ro (sovet) tuzumining dastlabki yillarida o'zingiz istiqomat qiladigan hududlarda ro'y bergan hodisalar 
to'g'risida keksalardan so'rab, bilib olishga harakat qiling. 
3. O'z oilangiz taqdirida bu tuzum qanday iz qoldirganini bobo va buvilaringiz esdaliklari asosida hikoya shakliga 
keltirib, sinfda o'qib bering. 
4. «Mirrix yulduziga» she'rini yozib e'lon qilish bilan Fitrat qanday maqsadni ko'zlagan, deb o'ylaysiz? 
5. «Ikki yuzli ishbuzarlar, shaytonlar» faqat Fitrat zamoniga xos kimsalar edi, desak, to'g'ri boiadimi? Yaqin va 
uzoq tarixdan olingan misollar bilan fikringizni isbotlashga harakat qiling. 
6. Shoir kimlarni «Qardosh etin to'ymay yegan qoplonlar»ga o'xshatyapti? 
7. Nega bir o'lka yonsa, kimlarningdir qozoni qaynaydi? Dunyodagi shunday «tartib»ni adolatli deb 
hisoblaysizmi? Sizningcha, chinakam adolatli tartib qanday boiadi? 

---

www.arxiv.uz
saytidan yuklab olingan 
8. Bugungi kunda ham dunyoning qay bir burchidagi o'lkalarga o't qo'yib, o'z qozonini qaynatishga urinishlar 
bo'lyaptimi? Misollar bilan isbotlang-chi! 
9. XX asrning 20—30-yillarida yaratilgan asarlar orasida «Mirrix yulduziga» she'riga mazmunan yaqin 
turadigan yana qanday asarlarni o'qigansiz? 
10. «Mirrix yulduziga» she'rini o'qishli qilib turgan jihatlar nimalardan iborat? 
11. Badiiy 
asar 
pafosi 
deganda 
nimalar 
tushunilishi 
to'g'risida 
o'qituvchin- 
gizdan so'rab, bilib oling. 
ОС IT 
Og'ir yigit, sening go'zal, nurli ko'zingda Bu millatning saodatin, baxtin o'qudim. 
O'ylashingda, turishingda hamda xi'zungda Bu yurt uchun qutulishning borlig'in 
ko'rdim. 
Turma - yugur, tinma - tirish, bukilma - yuksal, Hurkma - kirish, qo'rqma - yopish, yo'rilma
1
- qo'zg'al! Yel 
yo'lini to'sib turgan eski bulutlarni Yondirib qo'y, yirtib tashla, barchasin yo'q et. Qilolmasang shu ishlarni, 
Sening uchun xo'rlikdir bu... Yiqil, yo'qol, ket! 
Shoirning «O'gut» she'ri bundan oldin tahlil qilingan «Mirrix yulduziga» asarining mantiqiy 
davomidek yangraydi. Xo'sh, buni nimalarda ko'ramiz?
Guvohi bo'ldikki, «Mirrix yulduziga» she'rida Turkiston o'lkasi XX asr boshlarida tushib 
qolgan g'oyat achinarli holat o'z ifodasini topgan. Jafokash Vatan vujudiga joylashib olib, qonini 
zulukdayin so'rgan kimsalar kirdikoridan ozorlangan lirik qahramon xayolan Mirrix yulduziga 
murojaat etadi. Bu murojaat boshdan-oyoq achchiq savollardan tashkil topgan. Afsuski, «yeri-
mizning eng qadrli tuqg'ani» - go'zal Mirrix ham bu holdan lol qotgan - sira gapirmaydi, 
gapirolmaydi. Tabiatan o't-olovga
qiyos beriladigan shu yulduz ham yer yuzida bo'layotgan ado-latsizliklardan bezib uzoqlarga 
qochgan...
Shoir «0'gut»da o'zi va millati dardlariga najotni topganday bo'ladi. Bu najot - xalqning 
og'ir-vazmin, mulohazakor, biroq ko'zlari yoniq farzandlari - yigitlaridir!
Bu yigitlarning nurli ko'zlarida shoir millatning ertangi kuni-ni, baxt-u iqbolini ko'radi. Zero, 
har qanday xalqning kelajagi uning bag'ridan yetishib chiqajak avlodga, bu avlodning millat 
orzularini qanchalik chuqur anglashiga bog'liqdir. Oradan yil-lar o'tib, o'zbekning boshqa bir 
iste'dodli ijodkori «Yigitlarga» degan mashhur she'rni yozadi. Bu she'rdan shunday hikmatli 
misra ham o'rin oladi:
Yigit omon bo'lsa, xavf-u xatar yo'q...
(G 'afur G 'ulom)
Yigitning omonligi esa faqat uning sog'ligi, to'rt muchasi butligi bilan o'lchanmaydi. 
«Yigitning omonligi» degan tushun-cha o'z bag'riga nihoyatda ko'p mazmunni, talabni jamlaydi. 
Devday yigitlari bo'laturib, yovga yengilgan - do'stga zor, dushmanga xor, nomardga muhtoj 
bo'lgan xalqlarni ham juda ko'p ko'rdi bu olam.
Yigitning omonligi - uning imoni butligi, millatga fidoyili-gi, mushfiqlarga shafqati, 
do'stlarga sadoqati, yorga vafodorligi, dushmanga nafratidir!
Bunday yigitning nigohi ma'nosiz va so'lg'in emas, bal-ki nurga, yog'duga to'la bo'ladi! 
Bunday o'g'lonning tili ming'irlashga, g'iybat-u mayda gapga aylanmaydi. U so'zlaganida xalq 
jon-u dilini berib tinglaydi, uning ortidan ergashadi.
Jo'mard farzand o'z or-u nomusini o'zgaga toptatib, bu holga bahona izlab o'tirishdan o'limni 
afzal biladi. Chinakam xalq farzandi uchun millat va mamlakat taqdiri har narsadan 
muhimroqdir!
Shoir ayni shunday avlodni ko'rgandek - najotni topgandek bo'ladi. Va yuragi orziqib, bu 
avlodni shiddatga - harakatga undaydi:
Turma - yugur, tinma - tirish, bukilma - yuksal, Hurkma — kirish, qo'rqma — yopish, yo'rilma - 
qo'zg'al! 
Zero, shoirning shoshganicha, shoshtirganicha bor edi. Uni muvozanatdan chiqargan, qo'liga 
qalam, ko'ngliga olov ber-gan hodisalar zarracha vijdoni bo'lgan insonni befarq qoldirishi 
mumkin emas! Bu hodisalarning ayrim manzaralari, aytgani-mizdek, uning «Mirrix yulduziga» 
she'rida jonli ifodasini top-gan.
«O'gut» she'rining sarlavhasi zamirida «pand», «nasihat», «maslahat» ma'nolari emas, balki 
ko'proq «chaqiruv», «da'vat», «uyg'otish» ma'nolari yotibdi, desak, to'g'ri bo'ladi.

---

www.arxiv.uz
saytidan yuklab olingan 
Qolaversa, «og'ir yigit»ga qaratilgan bu murojaatda bir shoir iltijosi, da'vatigina emas, bu 
haroratli ovozda kamida bir millatning asriy istagi, qalb chaqirig'i eshitilmayaptimi?!
...Qilolmasang shu ishlarni, Sening uchun xo'rlikdir bu... 
Yiqil, yo'qol, ket!