Muhammad al-xorazmiy nomidagi toshkent axborot texnologiyalari universiteti farg’ona filiali telekomunikatsiya texnologiyalari va kasb ta’limi fakulteti dasturiy

- rasm. Ijtimoiy yo‘naltirilgan marketing konsepsiyasi

Marketingni o‘zaro aloqaviy konsepsiyasi. Marketingni o‘zaro aloqaviy konsepsiyasining asosiy g‘oyasi xaridorlar bilan boshqa oldi-sotdi jarayoni qatnashchilari o‘rtasidagi munosabatlar (kommunikatsiya)dan tashkil topadi. Marketingni o‘zaro aloqasi samarali kommunikatsiya, shaxsiy muloqotlar ahamiyatini oshiradi. Marketingni o‘zaro aloqasi kommunikatsiyani kengroq jihatda

• 
  kompaniya(firma) bilan uning sheriklari o‘rtasidagi daromad olib keluvchi xohlagan o‘zaro aloqasi sifatida ko‘radi.
  

Savdo, keyinchalik sanoatda marketingni faol qo‘llanish jarayoni o‘tish davri iqtisodiyotining xususiyatlari bo‘lib hisoblanadi. XXI asrning 2008 yilida iqtisodiyoti rivojlangan davlatlarda moliyaviy inqirozning vujudga kelishi natijasida moliya bozorlari xizmatlarida marketing tizimini keng qo‘llash ahamiyati yanada ortdi.
Marketing evolyusiyasi marketing konsepsiyasini, shaklini va elementlarini o‘zgarishi bilan kuzatiladi. Quyidagi 2.3-jadvalda marketing evolyusiyasini nazariy asoslari, uslublari, qo‘llash sohalari bilan tanishib chiqamiz.

2.3-jadval

Marketing evolyusiyasi ilm sifatida

Yillar	Nazariy asoslari	Uslublari	Qo‘llash sohasi
1900-1950 yillar	Tovar haqida o‘rganish, taqsimlashga mo‘ljal olish, sotish va eksport nazariyasi	Kuzatish, xaridni va sotishni tahlil kilish, ehtimollarni hisoblash, iste’mol paneli	Ommaviy tovar ishlab chiqarish, qishloq xo‘jaligi tarmog‘i
1960 yil	Sotish haqida o‘rganish, tovarga, sotish hajmiga mo‘ljal olish, distribyutorlik nazariyasi	Motivlar tahlili, faoliyatni tadqiq qilish, modellashtirish	Iste’mol vositalari iste’molchilari
1970 yil	Qaror qabul qilish va xulq- atvorni ilmiy asoslari	Faktoring, diskriminant tahlil, matematik uslublar, marketing modellari	Ishlab chiqarish vositalari va iste’mol vositalari iste’molchilari
1980-1990 yillar	Holatli tahlil, menejment funksiyasi sifatida marketing haqida o‘rganish, raqobatni tahlil nazariyasi, ekologik asoslar, strategik marketing	Pozitsiyalashtirish, klaster tahlil, iste’molchilar tipologiyasi, ekspertiza, sabab-oqibat tahlili	Iste’mol vositalari, ishlab chiqarish vositalari, xizmat sohasi, foyda ko‘rmaydigan tashkilotlar iste’molchilari
1990 yildan shu davrgacha	Tadbirkorlik quroli va funksiyasi sifati marketing haqida o‘rganish, bozor tarmoqlari nazariyasi, kommunikatsiya va o‘zaro ta’sir nazariyasi, ijtimoiy va ekologik samaraga mo‘ljal olish	Pozitsiyalashtirish, klaster tahlil, iste’molchilar tipologiyasi, raqobatchilar va iste’molchilarni xulq- atvori modellari, benchmarketing, o‘yin nazariyasi	Ishlab chiqarish vositalari, iste’mol vositalari, xizmat sohasi, foyda kurmaydigan tashqilotlar, davlat tadbirkorligi sohasidagi iste’molchilar

Marketing konsepsiyasi - bu korxonalar faoliyatini boshqaruv falsafasidir. U esa, tovar ishlab chiqaruvchilarga iste’molchilarning ehtiyojlarini qondirish natijasida foyda olishlari uchun yordam beradi.
Buning uchun har kuni va uzoq muddat davomida:

• 
  tadbirkorlik faoliyatini faollashtirishga;
  
• 
  bozorga;
  
• 
  iste’molchilarning maqsadli guruhlariga;
  
• 
  bosh strategik maqsadlarga e’tiborni jalb etish lozim.