Muhammad al-xorazmiy nomidagi toshkent axborot texnologiyalari universiteti himoyaga ruxsat Kafedra mudiri

MUNDARIJA

Buyurtma rasmiylashtirish 75

KIRISH
XX asrning 90-yillari oxirida dunyoda olimlar IT texnologiyalari va raqamli iqtisodiyot haqida gapira boshlanadi. Global miqyosda raqamlashtirish-bu hayot va ishlab chiqarishning turli sohalarida joriy qilingan raqamli texnologiyalarga asoslangan iqtisodiy faoliyat tushunchasidir. O'zgarishlar haqiqatan ham davom etmoqda. Aqlli maishiy texnika o'zlariga g'amxo'rlik qiladi, ma'lumotlar oshkor qilinadi, ishlab chiqarish jarayonlari mashinani ko'rish orqali boshqariladi, robotlar zararli ishlarda odamlar bilan almashtiriladi. Ammo bularning barchasi faqat mamlakatlarning yirik shaharlarida yashasangiz ishlaydi, bu yerda hech bo'lmaganda elektr va uyali aloqa minorasi mavjud. O'zgarish davri yirik shaharlar va sanoat markazlarida davom etmoqda. Markaz bo’lmagan chekka-chekka qishloq hududlarida, odatdagidek, hamma narsa qiyin. Global raqamlashtirish-davr talabi. Boshlash uchun biz hayotimizni tarkibiy qismlarga ajratamiz¹.
So‘nggi yillarda Yangi O‘zbekistonni barpo etishning muhim sharti hisoblangan samarali faoliyat yurituvchi boshqaruv tizimini shakllantirish bo‘yicha keng ko‘lamli ma’muriy islohotlar amalga oshirildi. Davlat organlari faoliyatiga zamonaviy boshqaruv tamoyillarini joriy qilish hisobidan byurokratik to‘siqlarni qisqartirish va aholiga davlat xizmatlarini ko‘rsatish tizimini yaxshilash maqsadida 30 ga yaqin turdagi litsenziya va ruxsatnomalar bekor qilindi, 70 dan ziyod davlat xizmatlari soddalashtirildi, davlat tashkilotlari tomonidan 60 dan ortiq hujjatlarni talab qilish bekor qilindi. Davlat organlari faoliyatiga zamonaviy boshqaruv tamoyillarini joriy qilish hisobidan byurokratik to‘siqlarni qisqartirish va aholiga davlat xizmatlarini ko‘rsatish tizimini yaxshilash maqsadida 30 ga yaqin turdagi litsenziya va ruxsatnomalar bekor qilindi, 70 dan ziyod davlat xizmatlari soddalashtirildi, davlat tashkilotlari tomonidan 60 dan ortiq hujjatlarni talab qilish bekor qilindi. Raqamli texnologiyalarning rivojlanishi O‘zbekistonda jonli startap ekotizimini yuzaga keltirdi. Tadbirkorlar va innovatorlar yangi korxonalarni ishga tushirish uchun elektron tijorat va raqamli platformalar taqdim etgan imkoniyatlardan foydalanishdi. Bu elektron tijorat sohasida raqobat, innovatsiyalar va investitsiyalarning kuchayishiga olib keldi va uning umumiy o'sishi va rivojlanishiga hissa qo'shdi.
Raqamli texnologiyalarning rivojlanishi O'zbekistonda elektron tijorat bozorining o'sishiga yordam berdi. Internet va mobil qurilmalarga ko'proq odamlar kirishi bilan iste'molchilar xarid qilish uchun onlayn platformalarga tobora ko'proq murojaat qilmoqdalar. Bu yangi elektron tijorat startaplarining paydo bo'lishiga, shuningdek, mavjud biznesning onlayn makonga kengayishiga olib keldi. Raqamli texnologiyalarning rivojlanishi O‘zbekistonda xavfsiz va samarali to‘lov tizimlarini rivojlantirishga yordam berdi. Onlayn toʻlovlar, raqamli hamyonlar va mobil banking xizmatlari isteʼmolchilarga onlayn toʻlovlarni amalga oshirish va korxonalar uchun toʻlovlarni qabul qilishni osonlashtirdi, bu orqali naqd pul tranzaksiyalariga boʻlgan ishonchni kamaytirdi va xaridorlar va sotuvchilar uchun qulayliklarni oshirdi.
Shuni ta'kidlash kerakki, elektron tijoratda raqamli texnologiyalarning o'ziga xos ta'siri va joriy etilishi O'zbekistonning turli sohalari va mintaqalarida farq qilishi mumkin. Internetga kirish darajasi, infratuzilmaning rivojlanishi va raqamli savodxonlik darajasi kabi omillar mamlakatning turli hududlarida elektron tijoratga ta'sir ko'rsatish darajasiga ta'sir qilishi mumkin. Raqamli texnologiyalar raqamli transformatsiyani ragʻbatlantirish orqali Oʻzbekistondagi chakana savdo va ishlab chiqarish kabi anʼanaviy tarmoqlarga taʼsir koʻrsatdi.
Bitiruv kirish qismi, to’rta bob: 1. Elektron tijoratni tashkil etishda raqamli texnologiyalarni hamda elektron to’lov tizimlari nazariy asoslari. 2. Elektron tijoratni tashkil etishda raqamli texnologiyalarni tatbiq etishning ahamiyati. 3.O’zbekistonda elektron tijoratni rivojlantirish istiqbollari. 4. Hayot faoliyati xavfsizligi, xulosa, foydalanilgan adabiyotlar ro’yxatidan iborat.