Muhammad al-xorazmiy nomidagi toshkent axborot texnologiyalari universiteti g. Tulenova, D. Sagdullaeva

Mm 
Madaniyat — inson faoliyati tufayli yaratilgan moddiy va ma’naviy 
boyliklarning majmui
Mazdak ta’limoti. U eramizning V-VI asrlarida keng tarqalgan edi. Uning 
asoschisi Mazdak (470-529 yillar) bo’lgan. Mazdak va uning maslakdoshlari o’z 
qarashlarida xalq ommasiga suyangan. Xalqning ozodlik, erkinlik, hurlik yo’lida 
olib borgan harakatlariga rahnamolik qilgani uchun tez fursatda ularning 
maslakdoshlari, izdoshlari ko’payib ketgan.
Mazmun - narsa va hodisalarning rivojlanish jarayonidagi sistemani tashkil 
qilgan elementlarning strukturaviy bog’lanishi bo’lib, uni boshqa sistemalardan 
farqini belgilaydigan aloqadorliklar va munosabatlarini ifodalaydi. 

---

502
 
Mantiq — to’g’ri tafakkurlash qonun va shakllarini o’rganadigan fan.
Materializm — moddiy narsa birlamchi deb hisoblovchi falsafiy yo’nalish. 
Materiya - tushunchasi moddiy unsurga nisbatan ham, atomga nisbatan 
ham, pramateriyaga nisbatan ham umumiyroq bo’lgan tushunchadir. Materiya 
olamdagi barcha moddiy ob’ektlarni, butun ob’ektiv reallikni ifoda etuvchi eng 
umumiy tushunchadir. Faylasuflar «Tom ma’nodagi materiya faqat fikrning 
maxsuli va abstraktsiyasidir» deb yozishadi. Faylasuflar barcha moddiy 
ob’ektlarga xos xususiyatlarni umumiy tarzda ifodalash uchun qo’llaydigan 
tushuncha materiya deb ataladi. Demak, materiya moddiy ob’ektlarga xos eng 
umumiy tushuncha, falsafiy kategoriyadir. Substantsiya — (lotincha Substantia — 
mohiyat) — moddiy asos, mohiyat. Harakat 
Mafkura — (arabcha «mafkura») — nuqtai nazar, e’tiqodlar tizimi, majmui. 
Mafkuraviy immunitet — begona g’oya va qarashlarga yon bosmaslik 
Ma’naviyat — jamiyat va alohida shaxsning ma’naviy olami, ruhiy 
holatining ma’no mazmunini ifodalovchi tushuncha.