Mühazirə Kimyəvi kinetikanın mahiyyəti. Kimyəvi reaksiyanın sürəti və ona təsir edən amillər

Kolloid sistemlərin alınması və təmizlənməsi. 
 
Kolloid hissəciklərin ölçüsü kobud dispers və həqiqi məhlul hissəciklərinin 
ölçüləri arasında yerləşdiyindən kolloid sistemlərin alınmasının 2 ümumi üsulu 
vardır: 
1. Kondensləşmə 

---

2. Dispersləşmə 
Kondensləşməni fiziki və kimyəvi yolla həyata keçirmək olar. Məs., su 
buxarı olan havanı soyutmaqla kolloid sistem-duman alınır. Qeyd etmək lazımdır 
ki, kondensləşmə zamanı ilkin kondensləşmə mərkəzlərinin ölçüsü çox kiçik 
olduğundan xüsusi səthi çox böyük olur. Ona görə də bunların səth enerjisi böyük 
olduğundan həmin kondensləşmə mərkəzləri yox olurlar. Kondensləşmə 
mərkəzlərinin böyüməsi üçün məhlulun qatılığı doymuş məhlulun qatılığından 
böyük olmalıdır. Kondensləşmə mərkəzlərinin sayı çox, onların böyümə sürətləri 
kiçik olduqda kolloid sistemlər alınır. Kondensləşmə mərkəzlərinin sayı az, 
böyümə sürətləri böyük olduqca, çökmə və ya təbəqələşmə baş verir. 
Müxtəlif kimyəvi üsullarla kolloid sistemlər almaq olar. Bu zaman elə 
reaksiya aparılır ki, dispers mühitdə həll olmayan faza alınsın. Məs, oksidləşmə 
reaksiyaları 
H
2
S+SO
2
→S+ H
2
O 
Reduksiya reaksiyaları 
HAuCl
4
+ H
2
O
2
→Au+HCl+ O
2 
Hidroliz reaksiyaları 
FeCl
3
+H
2
O→Fe(OH)
3
+HCl 
Mübadilə reaksiyaları 
AgNO
3
+KJ→AgJ+KNO
3 
Kolloid sistemləri alarkən nəzərə almaq lazımdır ki, dispers fazanın 
çökməməsi üçün kondensləşmə mərkəzlərinin sayı çox, böyümə sürəti kiçik 
olmalıdır. Bunun üçün götürülən məhlulların qatılıqları kiçik olmalıdır. Məs., 
sonuncu reaksiyada AgNO
3
və KJ-in 0,1 M məhlullarını götürsək çöküntü 
alınacaq. Əgər məhlulları 100 və 1000 dəfə durulaşdırsaq, onda kolloid sistem 
alınacaqdır. Kolloid sistemin davamlı olması üçün sistemə stabilizator əlavə 
olunmalıdır. Sonuncu halda stabilizator rolunu reagentlərdən biri oynaya bilir. 
Əgər AgNO
3
-ü artıq götürsək, onda reaksiyadan sonra məhlulda Ag
+
ionları 
qalacaqdır. Ag
+
ionları AgJ aqreqatlarının səthində adsorbsiya alınaraq onlara 
«+» yük verir və onların birləşərək çökməsinin qarşısını alır. 

---

Həlledicini dəyişməklə də həqiqi məhluldan kolloid məhlul almaq olar. 
Məs, S-ün spirtdə məhlulunu damla-damla suya əlavə etsək S-ün suda kolloid 
məhlulunu alarıq.