Mundarija ikp faniga kirish va nafas tizimi kasalliklari Tibbiyot dеontolgiyasi asoslari, «yatrogеniya»

Buyrak gipertenziyasi

Buyrak parinxemasining kasalliklari ko`pincha ikkilamchi-buyrak gipertenziyasining(2,5-5%) hollarda sababchisi bo`ladi.gippertenziya yana noadekvat davo tufayli ham tezlashishi mumkin. Shunday ekan gipertenziya buyrak kasalliklari tufayli ham kelib chiqadi,ham ularga sabab bo`ladiki,ba`zan qaysi biri birlamchi ekanini aniq ayta olmaymiz. Shunisi aniqki buyrak gipertenziyasi quyidagi omillarning mutanosib ta`sirida rivojlanadi: natriyning saqlanib qolishi,pressor aktivlikning oshishi,endogen vazopressorlarning susayishi.

Natriyning ekskretsiyasi buzilishi oqibatida organizmda umumiy suyuqlik miqdori ortadi. Bundan tashqari,ko`pincha periferik qarshilik ham kuzatilib,kam hollarda yurakning minutlik hajmi ham ortadi.

Endokrin gipertenziya

Bunday ikkilamchi gipertenziya qator ichki sekretsiya bezlari kasalliklari bilan bog`liq:buyrak usti bezi(birlamchi aldosteronizm,sindrom Konna)Isenko-Kushing kasalligi va sindromi,feoxromasitoma,gipofiz(akromegaliya),tireoid(gipertireoz) va b.

Birlamchi aldosteronizm (sindrom Konna) buyrak usti bezida ortiqcha miqdordaaldosteron sintez qilinishidir.80% hollarda aldosteronizm buyrak usti bezi adenomasi bilan bog`liq.kasallik ko`pincha 30-50 yoshdagi ayollarda uchraydi.
15-20% hollarda esa kasallik buyrak usti bezining idiopatik giperplaziyasi bilan bo`gliq. Aldosteronning ortiqcha miqdori ion balansni izdan chiqaradi – kaliy ko`p miqdorda yo`qotiladi.Konna sindromi endokrin gipertenziyaning eng ko`p uchraydigan turidir. Kasallik klinikasi gipertoniya bilan bir xil. Qo`shimcha simptomlar bo`lib muskul charchashi,xurujsimon oyoqning paralichi,muchalar spazmi,doimiy siydik ajralishi,chanqash kabilar ko`rinadi. Arterial bosim odatda juda yuqori 150/90 mm simob ustunidan 180/100 mm simob ustunigacha. Ayniqsa yuqori bosim ikkiltaraflama bez giperplaziysida kuzatiladi. Qonda kaliyni miqdori kamaygani aniqlanadi. Diagnostika uchun rentgenotomografiya,tomografiyali ekskretor urografiya,UZI,buyrak usti bezlari sintografiyasidan foydalaniladi. Xirurgik davo qo`llanadi.