Мундарижа: кириш боб. Институтлар ва уларнинг жамият ривожланишидаги роли

Расмий гуруҳларнинг хусусиятлари ва таснифи

Ҳар қандай ҳажмдаги ташкилот бир нечта гуруҳлардан иборат. Гуруҳлар муайян ташкилий тузилмалар фаолияти ва ташкилотдаги меҳнат тақсимоти натижасида шаклланади. Шундай қилиб, ташкилот аъзоларини гуруҳларга бирлаштириш жараёни технологик занжирларга мувофиқ қўшма фаолият давомида бўлимларда содир бўлиши мумкин, яъни гуруҳларнинг пайдо бўлиши ташкилотнинг айрим аъзоларининг доимий фазовий алоқаларини, уларнинг ўзаро боғлиқлигини ва умумий натижаларга биргаликда еришишни ўз ичига олган амалга оширилаётган технологик жараёнга реакция бўлиши мумкин. мақсадлар.
Гуруҳлар, шунингдек, ташкилотнинг баъзи аъзолари ўзларини гуруҳ сифатида кўрганларида, ташкилот таркибидаги бошқа таркибий бўлинмалар ва ижтимоий жамоаларга нисбатан ўз гуруҳларининг чегараларини англаганларида пайдо бўлиши мумкин.
Менежмент меҳнатни горизонтал (бўлинмалар) ва вертикал (бошқарув даражалари) ажратганда ўз хоҳишига кўра гуруҳларни яратади. Катта ташкилотнинг кўплаб бўлимларининг ҳар бирида бошқарувнинг ўнлаб даражалари бўлиши мумкин. Масалан, фабрикада ишлаб чиқаришни кичикроқ бўлинмаларга бўлиш мумкин – ишлов бериш, бўяш, йиғиш. Бу ишлаб чиқаришларни, ўз навбатида, янада ажратиш мумкин. Масалан, ишлов бериш билан шуғулланадиган ишлаб чиқариш ходимларини 3 – 10 кишидан иборат 16 хил жамоага, шу жумладан устага бўлиш мумкин. Шундай қилиб, катта ташкилот том маънода юзлаб ёки ҳатто минглаб кичик гуруҳлардан иборат бўлиши мумкин.
Ишлаб чиқариш жараёнини ташкил қилиш учун менежмент иродаси билан яратилган ушбу гуруҳлар расмий гуруҳлар деб аталади. Расмий равишда биз ташкилотнинг жамоавий мақсадларига еришиш учун онгли равишда яратилган ташкилотдаги гуруҳларни тушунамиз. Ушбу гуруҳлар расмий функцияларни бажарадилар, масалан, аниқ ишларни бажариш, ғояларни яратиш, муносабатларни сақлаш ва ҳк., бу ташкилот мақсадларига еришишга ёрдам беради. Кўриниб турибдики, ҳар бир мақсадга еришиш учун маълум бир таркибий бўлинмани (баъзи ҳолларда бир нечта таркибий бўлинмалар) яратиш талаб етилади, улар жуда автоном ишлайди ва ҳамкорлик ва биргаликдаги иш талабларига мувофиқ ушбу таркибий бўлинма расмий равишда ташкилотнинг бошқа таркибий бўлинмалари билан боғланиши керак.
Расмий гуруҳларнинг ҳар хил турлари мавжуд.
1. Корхона раҳбари ва раҳбарнинг бевосита ўринбосарлари ва ёрдамчиларидан иборат раҳбар (жамоа) гуруҳи. Оддий жамоа корхона директоридан ўз ўринбосарлари билан иборат. Худди шу гуруҳ чакана савдо дўконининг директори ва унинг турли бўлимлари раҳбарлари ёки бўлим бошлиғи ва унинг сотувчилари томонидан тузилади. Бироқ, улар унинг буйруқ занжирининг бир қисми бўлишига қарамай, сотувчилар компания Президентининг жамоавий гуруҳига аъзо емаслар, чунки улар унга бевосита бўйсунмайдилар.
2. Умумий бошқарув функциясини амалга оширадиган ва ўхшаш професионал мақсад ва манфаатларга ега бўлган функционал бирлик (хизмат, бўлим, бюро, гуруҳ) раҳбари ва мутахассисларини бирлаштирган функционал гуруҳ. Мисол учун, сифат бўлими биринчи тақдимотдан[7] нуқсонлар ва маҳсулотларни қабул қилиш фоизини камайтиришдан манфаатдор.
3. Бошқарувнинг қуйи даражасида (ҳавола, жамоа, сайт) маълум турдаги қисмларни (ишларни) ишлаб чиқариш билан шуғулланадиган менежер ва ишчиларни ўз ичига олган ишлаб чиқариш гуруҳи. Гуруҳ аъзолари битта вазифа устида биргаликда ишлайди, якуний натижа учун рағбатлантирилади ва улар орасидаги фарқлар ишчиларнинг малакасига қараб гуруҳ аъзолари ўртасида иш турларини тақсимлаш билан боғлиқ. Гарчи уларнинг умумий етакчиси бўлса-да, бу гуруҳлар жамоавий гуруҳдан фарқ қилади, чунки улар ўз ишларини режалаштириш ва амалга оширишда анча мустақилликка ега.
4. Қўмита-бу лойиҳа ёки вазифани бажариш учун юқори раҳбарият ваколатлари берилган корхона таркибидаги гуруҳ.
Баъзан қўмиталар кенгашлар, комиссиялар, ишчи гуруҳлар ва кенгаш деб аталади ва улар таркибига бошқа ташкилотлар ходимлари (туман маъмуриятлари раҳбарлари, таниқли олимлар, жамоат арбоблари) кириши мумкин. Қўмитанинг бошқа расмий тузилмалардан асосий фарқи гуруҳ қарорларини қабул қилишдир, бу баъзан мураккаб муаммоларни ҳал қилиш ва мақсадларга еришишнинг енг самарали воситасидир.
Юқорида таъкидлаб ўтилганидек, расмий гуруҳлар раҳбариятнинг хоҳишига кўра тузилади ва шунинг учун маълум даражада консервативдир, чунки улар кўпинча раҳбарнинг шахсиятига ва ушбу гуруҳда ишлашга тайинланган одамларга боғлиқ. Аммо улар яратилиши биланоқ, улар дарҳол ижтимоий муҳитга айланади, унда одамлар бир-бири билан турли қонунларга мувофиқ мулоқот қила бошлайдилар, норасмий гуруҳларни яратадилар.
Ушбу ўзаро боғлиқ гуруҳлар ташкилотни тизим сифатида ташкил етувчи блоклардир. Умуман олганда, ташкилот ҳар бир таркибий бўлинмасининг вазифалари бир-бирининг фаолиятини таъминлайдиган тарзда белгиланган тақдирдагина ўзининг глобал вазифаларини самарали бажара олади. Бундан ташқари, гуруҳ умуман шахснинг хатти-ҳаракатларига таъсир қилади.
Шундай қилиб, менежер гуруҳ нима еканлигини ва унинг самарадорлиги омилларини қанчалик яхши тушунса ва гуруҳни самарали бошқариш санъатини қанчалик яхши билса, у ушбу бўлим ва умуман ташкилотнинг самарадорлигини ошириши мумкин.

3.