Mundarija kirish bob. Istemolchilar elektr jihozlarining avariyalar darajasini bartaraf etish usullari

I bob “SANOAT KORXONALARIDA ELEKTR JIHOZLARINING AVARIYALAR DARAJASINI BARTARAF ETISH EVAZIGA ENERGETIK SAMARADORLIKKA ERISHISH”

1. 
   Istemolchilarda avariyalar darajasini bartaraf etish hisobiga energetik samaradorlikga erishish usullari
   

Sanoat korxonasining energiya samaradorligini oshirish, ishlab chiqarish, tannarxini kamaytirish va natijada qo‘shimcha foyda olish, bozor ulushini oshirish va ijtimoiy muammolarni hal etishning ustuvor omillaridan biridir.
Energiya samaradorligi - energiya resurslaridan samarali (ratsional) foydalanish. Binolar yoki ishlab chiqarish jarayonlarini energiya bilan bir xil darajada ta'minlash uchun kamroq energiya ishlatish. Texnika va texnologiya rivojlanishining hozirgi darajasida yoqilg'i-energetika resurslaridan foydalanishda iqtisodiy jihatdan asoslangan samaradorlikka erishish va atrof-muhitni muhofaza qilish talablariga rioya qilish. Energiyani tejash (tejamkorlik, energiya tejash) dan farqli o'laroq, asosan energiya sarfini kamaytirishga qaratilgan energiya samaradorligi (energiya iste'molining foydaliligi) energiyadan foydali (samarali) foydalanish hisoblanadi.
An'anaviy ravishda energiya samaradorligini oshirish bo'yicha chora-tadbirlar majmuasini 4 bosqichga bo'lish mumkin:
Har qanday holatda ham energiya samaradorligini oshirish yo'lidagi birinchi qadam korxonaning energiya iste'moli haqida to'liq va ishonchli ma'lumotlarni olish bo'ladi. Buning uchun energiya tadqiqotini o'tkazish uchun maxsus ishlab chiqilgan usullar mavjud (energiya auditi). Tekshiruv davomida uskunaning ishlash rejimlariga, texnologiyalarni o'rganishga alohida e'tibor berilishi kerak. Ikkinchi bosqich energiya tejash bo'yicha individual dasturni ishlab chiqish bo'ladi. Bu iqtisodiy jihatdan asoslangan tashkiliy-texnik chora-tadbirlar majmui bo'lib, ularning amalga oshirilishi energiya tejashni ta'minlaydi. Dastur batafsil texnik-iqtisodiy asoslashni o'z ichiga olishi kerak, bu esa keyinchalik ma'lum bir investitsiya loyihasining asosini tashkil qiladi.
Uchinchi bosqich ishlab chiqilgan chora-tadbirlar kompleksini amalga oshirish bo'ladi. Korxonani o'z mablag'lari yoki qarz mablag'lari hisobidan ishlashdan boshlab ularni moliyaviy qo'llab-quvvatlashning eng foydali usullaridan foydalanish.
Yakuniy bosqich energiya samaradorligi bo'yicha chora-tadbirlarni amalga oshirish natijalarini nazorat qilish bo'lishi kerak. Korxona infratuzilmasi holatining monitoringi amalda erishilgan tejash va ularning dizayn parametrlariga muvofiqligi haqida aniq tasavvurga ega bo'ladi.
Ayrim korxonalarning energiya samaradorligini oshirish nafaqat ularning mahsulotlari, balki butun mamlakatning raqobatbardoshligini oshiradi. Qanday bo'lmasin, korxonaning energiya samaradorligini oshirish quyidagi ijobiy natijalarga olib keladi:
-energiya xarajatlarini kamaytirish orqali rentabellikni oshirish;
-mahsulot sifatini oshirish;
-korporativ imidjini yaxshilash;
-korxonaning kapitallashuvi va raqobatbardoshligini oshirish.
So'nggi paytlarda mahalliy sanoat korxonalarida yoritish tizimlarini modernizatsiya qilish sur'atlarining keskin o'sishi kuzatildi. Shu bilan birga, agar besh yil oldin gap faqat SSSR davrida ishlab chiqarilgan eskirgan lampalarni almashtirish haqida bo'lgan bo'lsa, so'nggi ikki-uch yil ichida energetiklar hali eskirmagan yoritish tizimlarini rekonstruktsiya qilishni boshlashdi.
Misol uchun, Rossiyaning og'ir sanoat korxonalarida Signify (yaqingacha Philips Lighting deb ataladigan) mutaxassislari 30 yil davomida ishlaydigan simob lampalarini almashtirdilar. Shunisi e'tiborga loyiqki, bu erda lampalar hatto zamonaviy energiya tejovchi LEDlar bilan emas, balki metall halid va lyuminestsent lampalar bilan almashtirildi. Biroq, ularning energiya samaradorligi va yorug'lik sifati avvalgilariga qaraganda ancha yuqori. Binobarin, hatto bunday quyma yoritish tizimlarini rekonstruksiya qilish uchun sarflangan mablag'larni to'liq qoplash uchun etarli edi.
Kompaniya allaqachon amalga oshirilgan bir qator loyihalarni tahlil qilib, barcha ishlar tugagandan so'ng energiya iste'moli darajasi kamida 65% ga kamaydi degan xulosaga keldi. Simob lampalarini almashtirishda 90% ta'sirga erishishga imkon beradi [5].

1.1-rasm. Elektr lampalari.

a — cho’g’lanma; b — past bosimli lyuminessent; d — yuqori bosimli yoy-qo’rg’oshini. 1 — sokol; 2 — oyoq; 3 — elektrod; 4 — ilgak; 5 — kolba; 6 — ip; 7 — naycha; 8 — resistor; 9 — asosiy elektrod; 10 — kvars gorelkasi 11 — qo’shimcha elektrod; 12 — lyuminofor; 13 — shisha naycha.

2.