Мустақил иши мавзу: Жаҳон метал бозори конъюнктураси ва


Download 250.88 Kb.
bet2/6
Sana01.05.2023
Hajmi250.88 Kb.
#1418557
1   2   3   4   5   6
Bog'liq
металл бозори

Фаол металлар тузлар ҳолида учрайди: сулфатлар, хлоридлар, карбонатлар, фосфатлар, нитратлар.
Ўртача фаол металлар оксидлар ва сулфатлар ҳолида учрайди: оксидлар, сулфатлат, сулфидлар.
Пассив металлар эркин ҳолда учрайди: мис, симоб, кумуш, олтин, платина.
Жаҳон савдосида металларнинг таснифи кимёвий таркиби, физик хусусиятлари ва қўлланилиши каби турли мезонларга асосланиши мумкин. Масалан, металларни қуйидаги синфларга ажратиб ўрганиш мумкин:
Қора металлар - темир ва темирдан олинган қотишмаларни ўз ичига олган металлар. Улар иқтисодиётда ишлатиладиган металларнинг умумий ҳажмининг 90% дан ортиғини ташкил қилади. Қора металларга темир ва унинг қотишмалари киради. Темир ер юзидаги энг кенг тарқалган элементлардан бири бўлиб, саноатда кенг қўлланилади.


1-жадвал
Қора металларни жаҳон бозорида импорт ва экспорт қилишда давлатларнинг улуши 2021 йил ҳолатига

2021 йилда жаҳон бозорида қуйидаги йирик давлатлар қора металларни импорт қилишган (1-жадвал):
Хитой - жаҳон импортининг 8,49 фоизи (43 миллиард доллар)
АҚШ - 7,58% (38 млрд.)
Германия – 6,92% (35 млрд.)
Италия - 5,47% (28 млрд.)
Туркия - 5,38% (27 млрд.)
2021 йилда жаҳон бозорида қуйидаги йирик давлатлар қора металларни экспорт қилишган:
Хитой - жаҳон экспортининг 12,9 фоизи (66 млрд. доллар)
Япония - 6,7% (34 млрд.)
Германия – 6,3% (32 млрд.)
Россия - 5,56% (28 млрд.)
Жанубий Корея - 5,38% (27 млрд.)
Ҳиндистон - 4,08% (21 млрд.)
Дунё пўлат ассоциацияси (World Steel Association) маълумотига қора металлар таркибига кирувчи пўлат энг қаттиқ металлардан бўлиб ушбу металлни 2022 йил декабр ойи ҳолатига қуйидаги йирик давлатлар томонидан ишлаб чиқарилган:
Хитой – 77,9 млн. тонна (2021йил декабр ойига нисбатан -9,8%
Индия – 10,6 млн. тонна (+0,8%);
Япония – 6,9 млн. тонна (-13,1%);
АҚШ – 6,5 млн. тонна (-8,3%);
Россия – 5,5 млн. тонна (-11,3%);
Жанубий Корея – 5,2 млн. тонна (-11,6%);
Германия – 2,7 млн. тонна (-14,6%);
Туркия – 2,7 млн. тонна (-20%);
Бразилия – 2,5 млн. тонна (-5,2%);
Эрон – 2,7 млн. тонна (+3,3%).
Рангли металлар - темир моддаси бўлмаган зангламайдиган металлар ва қотишмаларнинг махсус синфи. Буларга мис, алюминий, рух, никел, қалай ва бошқа элементлар киради. Улар бир қатор хусусиятларга эга:
- қора металларга қараганда кўпроқ пластик ва енгилроқ;
- темир йўқлиги туфайли у коррозияга нисбатан анча чидамли;
- паст ҳароратларда юқори даражадаги механик хусусиятлар;
- газлар билан ўзаро таъсир қилиш (инертлардан ташқари), қиздирилганда уларни эритиб юбориш;
- юқори иссиқлик ўтказувчанлиги ва иссиқлик сиғими;
- кучлироқ ва бардошли.
Енгил металлар зичлиги паст ва юқори реактивликка эга металлардир. Алюминий енгил металлардан бири бўлиб, юқори электр ўтказувчанлигига, эгилувчанлигига, совуққа ва коррозияга чидамлилигига эга. Енгил металлар таркибига литий, натрий, калий, калсий, алюминий, магний, титан, рух ва сурма каби металлар киради.
Оғир металлар - бу металларнинг хоссалари ва муҳим атом оғирлиги ёки зичлиги бўлган кимёвий элементлар. Барча оғир металлар турли хил биогеокимёвий хусусиятларга эга, масалан, токсиклик, кансерогенлик, эрувчанлик ва турли йўллар билан ифодаланган бошқа хусусиятлар. Оғир металларга кадмий, никел, симоб, қалай, қўрғошин, мис, кобальт киради.
Оғир металлардан мис металли дунё бўйича қуйидаги давлатларда заҳираси мавжуд:
Чили – 200 млн. тонна ёки жаҳон заҳирасининг 23%;
Австралия – 93 млн. тонна;
Перу – 77 млн. тонна;
Россия – 62 млн. тонна;
Мексика – 53 млн. тонна.
Қимматбаҳо (нодир) металлар кимёвий жиҳатдан энг чидамли, коррозияга чидамли ва оксидланмайдиган металлардир. Ҳаммаси бўлиб 8 та қимматбаҳо металлар мавжуд: олтин, кумуш, платина, палладий, осмий, иридий, родий ва рутений.
Қимматбаҳо металларнинг хусусиятлари ҳайратланарли:
- Олтин жуда пластик (3 км узунликдаги симга 1 грамм металл тортилиши мумкин).
- Кумуш энг юқори акс эттириш хусусиятига эга (95% гача).
- Платинанинг ажойиб эгилувчанлиги ва эгилувчанлиги бор
- Родий мукаммал акс эттирувчи ва қаттиқликка эга.

2-Жадвал



Download 250.88 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling