Mustaqil ishi mavzu: Yorug’lik manbalari Reja

Andijon Davlat universiteti

Fizika matematika fakulteti
Fizika yo`nalishi
2-kurs 2F1 guruh talabasi
Tursunaliyev O`ktamjonning
“Optika” fanidan Tayyorlagan
MUSTAQIL ISHI

Mavzu: Yorug’lik manbalari



Reja:

1. Yorug’likning issiqlik manbalari
2. Yorug’likning Lyuminesans manbalari
3. Optik kvant generatorlari (lazer)
4. Lazer nurlanishining xossalari
5. Lazerlarning qo’llanishi
6. Mazerlar, razerlar va grazerlar haqida ma`lumot

Yorug`lik manbalari ko’rish sezgisi bilan idrok etiladigan elektromagnit to’lqinlar (to’lqin uzunligi, taxminan, 400 dan 750 millimetrgacha) manbalari. Yorug’lik manbalari issiqlik, elektr yoyi, elektr uchquni va gaz yoritqich manbalarga bo’linadi. Yuqori temperaturada qizdirilganda nurlanadigan mutlaq qora jismlar (yorug’lik etaloni), cho’g’lanma elektr lampalar, Quyosh, yulduzlar va boshqa issiqlik Yorug’lik manbalaridir. Suyuq yoki, ko’pincha, gazsimon yonilg’i alangasi issiqlik Yorug’lik manbalariga yaqin. Infraqizil Yorug’lik manbalari hosil qilish uchun alanga va cho’g’lanaish manbai uyg’unlashtiriladi. Elektr yoyi va elektr uchqunidan iborat.Yorug’lik manbalari spektral emission analizida muhim. Ba’zan, inert gazlar (neon, geliy, argon) muhitiga joylashtirilgan volfram sharchalar yoki volfram o’tkazgichlar orasida elektr yoyi hosil qilinadi. Bular yoritqich lampalar sifatida ishlatiladi, ularning sirt ravshanligi juda yuqori (1800-2000 stilb). Gaz yoritqich manbalarda elektr toki gaz yoki metal bug’laridan o’tganda elektr energiyasi yorug’lik energiyasiga aylanadi. Bunday Yorug’lik manbalari har xil bosim ostida gazlar (ko’pincha, inert gazlar) va ayrim hollarda oz miqdorda juda elastik metall (simob) bug’lari bilan to’ldirilgan tsilindr, sferik va boshqa shaklli shisha kolbadan iborat bo’ladi. Kolba ichidagi kavsharlangan elektrodlar orasida elektr razryadi hosil bo’ladi.

Gaz yoritqich lampalar uchga bo’linadi:
1) Past (0,2 dan bir necha millimetr simob ustungacha) bosimda gaz yoki metal bug’i bilan to’ldirilgan gaz yoritqich lampalar, ularda asosiy nurlanish manbai atomlar (molekulalar) yoki rekombinasiyalanuvchi ionlar;
2) yuqori (10,2 dan 15 ATM gacha) bosimda gaz yoki metall bug’i bilan to’ldirilgan lampalar — fotolyuminessentsiya lampalari, ularda asosiy nurlanish manbai gaz razryadi bilan qizdirilgan lyuminoforlar;
3) o’ta yuqori (20 dan 100 ATM va undan yuqori) bosimda gaz va metall bug’lari bilan to’ldirilgan lampalar — elektr yoritqich lampalar, ularda asosiy nurlanish manbai gaz razryadi bilan qizdiriladigan elektrodlardir.
Yorug`lik manbalari 380 nm dan 750 nm (nanometr) gacha bo'lgan to'lqin uzunliklarida elektromagnit nurlanishni chiqaradiganlar, bu ko'rinadigan spektr deb nomlanadi, chunki u ko'rish hissi bilan aniqlanadi.
Yer uchun asosiy yorug'lik manbai Quyosh, undan keyin Oy, sayyoralar va yulduzlar. Sun'iy chiroqlar bo'lmaganida, agar kechalar etarlicha aniq bo'lsa, Somon yo'li tunni xira yoritib, erga soyalar solib qo'ydi.
Taxminlarga ko'ra, taxminan 200 ming yil oldin, insoniyat olovni kashf etgan va shu bilan tunni yoqish, issiqlik olish, yirtqichlardan saqlanish va faoliyat olib borish imkoniyati mavjud. Samoviy jismlardan tashqari, tabiiy yorug'likning boshqa manbalari ham bor, ular orasida qisqa muddatli, akkor lava va hatto o'zlarining nurlarini chiqarishga qodir bo'lgan hayvonlar va o'simliklarning nurlari yoki chaqmoqlarini eslatib o'tishimiz mumkin. Yorug'lik yuqori harorat, elektr toki urishi va yonish sodir bo'ladigan kimyoviy reaktsiyalar bilan bog'liq. Ushbu hodisalarning barchasi ichki bo'shliqlarni yoritish va tungi ishlarni engillashtirish uchun o'z xohishiga ko'ra sozlanishi mumkin bo'lgan barqaror, bardoshli va ko'chiriladigan yorug'lik manbasini olish uchun ishlatilishi mumkin.
Yorug'lik manbalari bir necha usul bilan tasniflanadi. Ular asosan
Quyidagilar bo'lishi mumkin: