N a m a n c a n d a V l at universitkti viaxkamon q o d I r j o n o d I i j o n o V i c h d I n s h u n o s L i k

haydaladi. Kasal ruhiga ta’sir qilishga mo’ljallangan bu sehrli 
marosimdan so’ng kasal yo tuzaladi yoki vafot qiladi. “Chilyosindan 
chiqibdi yoki chiqa olmabdi” degan xabar el orasida shu odat tufayli 
kelib chiqqan.
Sehrgarlik dini hozirgi zamonda ham folbinlik shaklida; dam 
solish, isitma-sovutma, qaytarma qilish, “ilmi-amal”, “oldini boylash” 
kabi shakllarda xalq orasida saqlanmoqda.
Umuman ibtiodiy jamiyatda totemizm, anemizm, feti-shizm, 
shomonizm va sehrgarlik kabi dastlabki dinlar paydo bo’lgan, ular
18

---

asosan tabiat kuchlarini ilohiylashtirgan, ammo bu dinlarda xudolar, 
payg’ambarlar, muqaddas kitoblar paydo bo’lmagan edi. Ibtidoiy dinlar 
ulardan keyin kelib chiqqan dinlarga kuchli ta’sir qilgan, ulaming ayrim 
ko’rinishlari hozir ham mavjud. Ov bilan, chorvachilik bilan 
shug’ullangan xalqlarga ayrim o ’simliklar va osmon jismlarini 
ilohiylashtirish xos bo’lsa, hunarmandlar uchun pirlarga, ma’budalarga 
sig’inish xos edi.
Afsungarlik, jodu, duoxonlik, avlodlar ruhiga sig’inish ham o’sha 
davrdagi dinlarga xos edi. Din madaniyat tizimiga kirgan ko’pgina 
marosimlami o’sha ilk davrlarda vujudga keltirgan.
Munozara uchun savollar
1. Din qanday kelib chiqdi?
2. Totemizm nima?
3. Animizm qanday e’tiqod?
4. Shomonizm e’tiqodini maqsadi?
5. Ko’p xudolik haqida gapiring?.
Adabiyotlar
1. 
O’zbekiston Respublikasi Prezidentining “Ma’naviy-ma’rifiy 
ishlar samaradorligini oshirish va sohani rivojlantirishni yangi bosqichga 
ko’tarish to’g ’risida” qarori Toshkent shahri, 2017 yil 28 iyul.
2. O’zbekiston Respublikasi Prezidentining 2017 yil 7 fevral kuni