N. X. Ermatov, B. Y. Nomozov, D. G’. Azizova, M. X. Ashurov, A. I. Abdirazakov, R. S. Bekjonov

7.4. Quduqlarni barqaror rejimlarda tadqiqot qilish. 
Bu usul 1930 yillardan boshlab qo‗llanila boshlangan. 
Tadqiqot maqsadi – neft (gaz)ning quduq tubi zonasida (qatlam) filtratsiya 
rejimini, gidroo‗tkazuvchanligini, mahsuldorligini, o‗tkazuvchanligini aniqlash. 
Tadqiqot qilish vazifasi – bu quduqlardagi o‗zaro bog‗liqlik: 
- quduq debiti va quduq tubi bosimining Q=f(P
q.t
) 
- quduq debiti va qatlamga beriladigan depressiyasi Q=f(P
q 
- P
q.t
) ning o‗zaro 
bog‗liqligini topish. 
Bu bog‗liqlikning grafik (sxemasi) tasviri indikator chizig‘i (ICH) deyiladi.
Tadqiqot ishining o‗ziga xosligi – quduq debitini (qatlamda suyuqlik 
filtratsiyasi) bosimlar farqiga ko‗ra (qatlamga beriladigan depressiyaga asosan ya‘ni 
mavjud quduqning ta‘sir chegarasi bilan (P
q
) quduq tubidagi bosim (P
q.t
) nuqtasi) 
aniqlash. 
Bosim tarqalishi quduqdan qatlamga tomon (qatlamning ta‘minot 
chegarasigacha) lagorifmik bog‗liqlik ko‗rinishida o‗zgaradi. Bu bog‗liqlikni (ya‘ni 
bosim tarqalish chizig‗i) quduq asosi bo‗ylab aylantirsa depressiyaning voronka 
ko‗rinishini oladi.

---

85 
 
 
 
 
 
 
 
7.1. rasm. Qatlam bo‘ylab quduqdan ta’sir konturi tomon bosim 
tarqalish grafigi. 
Rasmdan ko‗rinib turibdiki bosimlar farqining asosiy (80%-95%) qismi 
quduqdan 10-20 m masofada siqilib o‗tishga sarf bo‗ladi. 
Shunday qilib barqaror rejimlarda tadqiqot qilishda quduq tubi zonasidagi 
qatlam parametrlari aniqlanadi. 
Bu tadqiqot turi quduqdagi uchta farazga asoslangan. 
1-faraz – quduqni tadqiqot qilish davrida quduqning qaysidir (P