N. X. Ermatov, B. Y. Nomozov, D. G’. Azizova, M. X. Ashurov, A. I. Abdirazakov, R. S. Bekjonov

din
qoidaga ko‗ra nasos so‗rg‗ich qismida bo‗ladi va quduq tubi bosimi R
q.t  
gidrostatik bosim formulasiga asosan topiladi. 
P
q.t 
= ρ•g•(N-N
din
)
 
 
 
 
(7.15.) 
MQCHEN (Markazdan qochma cho‗kma elektr nasosi) tushirilgan 
quduqlarda rejim o‗zgartirish quduq ustki qismiga o‗rnatilgan shtutserni almashtirish 
orqali yoki zadvijkani ko‗proq ochib yoki kamaytirib quduq usti bosimini boshqarish 
orqali amalga oshiriladi. 
Ko‗pgina konlarda (P
q
> P
to‘y
bo‗lganda) quduqlarni har qaysi rejimda 1 – 
....5 sutka davomida ishlatib ko‗riladi. Debiti va bosimi rejim davri oxirida 
o‗lchanadi. Shundan so‗ng quduq yangi rejimga o‗tkaziladi.
Haydovchi 
(damlovchi) 
quduqlar 
rejimlari 
nasos 
stansiyalaridagi 
boshqaruvchi qurilmalar yordamida boshqariladi, quduq tubi bosimi esa quduq ustiga 
o‗rnatilgan manometr orqali aniqlanadi.
2. Kerakli parametrlar ko‘rsatgichlari o‘lchanadi. 
Tadqiqot vaqtida quyidagilar o‗lchanadi:
a) neft yoki gaz debiti;
b) qatlam bosimi;
v) quduq tubi bosimi; 
g) qo‗shilib chiqayotgan qum miqdori;
d) qo‗shilib chiqayotgan suv miqdori; 
e) gaz faktori (neft quduqlari uchun). 

---

88 
O‗lchov programmasining aniq bir shartlarga ko‗ra o‗lchov ishlari 
qisqartirilishi ham mumkin. Agar barcha rejimlarda P
q.t 
> P
to‘y
bo‗lsa gaz faktorini 
faqat bitta rejimda aniqlash yoki oldingi tadqiqot natijalaridan foydalanish mumkin. 
Qachonki quduq indikator diagrammasi to‗g‗ri chiziq hosil qilishiga (bir jinsli 
qatlamlar, bir fazali filtratsiya, filtratsiyaning laminar rejimi) to‗liq ishonch bo‗lsa, 
faqat bitta rejimda quduq debitini, suvlanganligini P