N. X. Ermatov, B. Y. Nomozov, D. G’. Azizova, M. X. Ashurov, A. I. Abdirazakov, R. S. Bekjonov

 
 
 
 
 
7.5. rasm. Bir fazali suyuqlikning qatlamda filtratsiya jarayoni indikator 
chizig‘i. 
1. Darsining chiziqli qonuniga asosan o‗rnatilgan (barqarorlashgan) 
filtratsiya.
2. Q yuqori ko‗rsatgichda bo‗lganda Darsining chiziqli qonunidagi filtratsiya 
jarayonining buzilishi yoki o‗rnatilmagan (barqarorlashmagan) filtratsiya.
3. Filtratsiyaning chiziqsiz qonuni. 
Indikator chizig‗ining ∆P o‗qiga tomon qiyshayishi (7.5. rasm., 2-egri chiziq) 
Darsi qonuniga ko‗ra filtratsiyaga nisbatan filtratsion qarshilikning oshishini 
bildiradi. 
Buni 3 ta sabab bo‗yicha tushunish mumkin: 
1) Qatlamning quduq tubi zonasida (QQTZ) kritik tezlikdan filtratsiya 
tezligining oshishi Darsining chiziqli qonuni buzilishiga olib keladi (V-V
kr
) 
2) P
q.t 
> P
to‘y
. bo‗lganda quduq atrofida ikki fazali (neft+gaz) filtratsiya 
maydoni namoyon bo‗lishi. P
q.t
qancha kichik bo‗lsa bu maydon radiusi shuncha 
katta bo‗ladi. 
3) P
q.t
bosimini o‗zgartirish natijasida qatlam bosimining o‗zgarishi sababli 
tog‗ jinsidagi mayda yoriqlar ochilishi va o‗tkazuvchanlikning o‗zgarishi. 

---

94 
Indikator chizig‗ining Q o‗qiga tomon qiyshayishi (7.5. rasm., 3-egri chiziq)ni 
ikkita sababga ko‗ra ko‗rsatish mumkin: 
1) Tadqiqot natijalarining sifatsiz olinishi. 
2) Qatlamchalarning bir vaqtda ishlamasligi yoki alohida qatlamchalardagi 
oqimning quduqqa bir me‘yorda kelmasligi. 
Mahsuldor qatlamlar asosan bir jinsli bo‗lmaydi.
7.6. rasm. Bir jinsli bo‘lmagan qatlamlar chuqurlik debitogrammasi. 
 
Shtrixlangan to‗g‗ri burchakli maydon har bir qatlamchadagi quduq debitiga 
(Q) to‗g‗ri proporsioanal P
q.t
kamayishi bilan (ya‘ni ∆P=(P
q
. – P
q.t
) oshishi bilan 
qatlamning ishlash qalinligi (h
ef
) oshadi va bundan Dyupyui formulasiga asosan Q 
ko‗payadi (7.7- rasmdagi grafikka asosan 3-egri chiziq). 
Q=f(∆P) koordinatasini ishlashda qatlam bosimini o‗lchashdagi xatolik 
IDning boshlang‗ich qismidagi qiyshayishiga olib kelishi mumkin.