N. X. Ermatov, B. Y. Nomozov, D. G’. Azizova, M. X. Ashurov, A. I. Abdirazakov, R. S. Bekjonov

4-р 
2-р 
3-р 
1-р 

---

91 
Indikator diagrammasi Q=f(P
q.t
) (7.2. rasm). Indikator chizig‗ini ordinata 
o‗qiga qaratib davom ettirish natijasida qatlam bosimi ko‗rsatgichini baholashga 
mo‗ljallangan. Bunda quduq debiti 0 ga teng bo‗ladi, ya‘ni quduq ishlamaydi va 
P
q.t
→P
q
=P
k
. 
Q=f(∆P) (7.3. rasm) indikator diagrammasi 
mahsuldorlik koeffitsienti (K) ni aniqlash uchun 
quriladi. 
 
 
 
Suyuqlik filtratsiyasining chiziqli qonuni 
o‗rinli bo‗lgan chegarasida ya‘ni, Q=f(∆P) ning 
chiziqli bog‗liqligida mahsuldorlik koeffitsientining doimiy kattaligiga ega bo‗ladi va 
son jihatdan indikator chizig‗ining debit o‗qiga (absissa o‗qiga) burchak tangensi 
bo‗ylab egilishi (o‗zgarishiga) tengdir. Quduqlarning mahsuldorlik koeffitsienti 
bo‗yicha (barqaror rejimlar usulida aniqlangan) boshqa parametrlarni ham hisoblash 
mumkin. 
 
 
 
 
 
 
 
 
(7.21.) 
Bu yerdan gidroo‗tkazuvchan koeffitsienti: 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
(7.22.) 
quduq tubi zonasining o‗tkazuvchanlik koeffitsientiga esa: 
 
 
 
 
 
 
 
 
(7.23.) 
Yuqorida keltirilgan formulalar gidrodinamik mukammal quduqlarni tadqiqot 
qilishda o‗rinli bo‗ladi (butun qatlam ochilganda va ochiq stvolda) va o‗lchov 
kattaligi (debit, dinamik qovushqoqlik va b.) qatlam sharoiti uchun keltirilgan. 
Gidrodinamik nomukammal quduq debitini o‗lchashda, sayoz (yuza) 
sharoitlarda buni quyidagicha hisobga olish mumkin.