N. X. Ermatov, B. Y. Nomozov, D. G’. Azizova, M. X. Ashurov, A. I. Abdirazakov, R. S. Bekjonov

R
R
k
R
R
k
R





















,
(11.5) 
R kattalik yer yuzasidagi gaz faktorini Г
о 
standart sharoitda o‘lchash, yaniy 
T
o
harorat va P
o
bosimda neft to‘liq gazsizlantirilgandan keyin o‘lchanadi. Agar Г
о
dan nasos qabuli sharoitida neftda erigan gaz V
er.g
hajmini ayirib, olingan natijani 
qabul qilishning termodinamik sharoitiga keltirish uchun gazning holat 
tenglamalaridan foydalanib quyidagicha yozamiz 

---

187 
o
kel
kel
kel
o
g
er
о
T
P
T
z
P
V
Г
R



)
(
.
, 
(11.6) 
bu yerda z
kel
-nasos qabuli sharoitida uglevodorod gazlarining ideal gazdan 
chetlanish koeffitsiyenti. 
V
er.g
kattaligi PVT qurilmasida neftni gazsizlantirish natijasida aniqlanadi. 
Agar bu holatda aniqlash imkoni bo‘lmasa V
er.g
aniqlash nasos qabulidagi bosim va 
gazning erish koeffitsiyenti α orqali aniqlanadi. 
)
(
.
o
kel
g
er
P
P
V




, 
(11.7) 
Г
о
1t yoki 1 m
3
neft bo‘yicha olinadi. Berilgan holatda 1 m
3 
neft bo‘yicha 
olinadi. 
(11.1) va (11.5) formula bo‘yicha hisoblash uchun, 1 m
3
quduq maxsulotida 
suv mavjud bo‘lsa suyuqlikga keltirilgan R kattalikni bilish kerak. 
Bizga ma‘lumki, gazning suvda erish neftga nisbatan juda kichik bo‘ladi. 
Haydaladigan suyuqlik aralashmasi tarkibidagi suvning miqdorini n deb belgilasak, 
birlik ulishida, quyudagi munosabatni yozishimiz mumkin: 
;
n
V
V
suyq
suv


);
1
(
n
V
V
suyq
n



1





n
suv
n
g
n
suv
g
suyq
g
suyuq
V
V
V
V
V
V
V
V
V
R
,
(11.8) 
V
suv
va V
n
larni (11.8) ga qo‘yib va R=V
g
/V
n
belgilashlar kiritib, quyidagini 
olamiz 
)
1
(
1
1
n
R
n
n
R
R
suy






,
(11.8) 
bu yrda R
suy
, R –1 m
3
ga keltirilgan suyuqlik va neftning nasos qabulidagi 
gaz faktori. 
Shuni takidlash joyizki mustshkamlovchi quvurlar tizmasidan ko‘tarilayotgan 
barcha erkin gazlar nasosga tushmaydi. Bir qism gaz pufakchalari mustahkamlovchi 
quvurlar tizmasidan harakatlanib nasos qabulida ajralib quvurlar oralig‘iga tushadi. 
Quvurlar oralig‘idan harakatlanayotgan gaz hajmining V
q.o
, mustahkamlovchi 

---

188 
quvurlar tizmasida harakatlanayotgan jami gaz hajmiga V
m.q
bo‘lgan nisbati, nasos 
qabulida gazning ajralish koeyffitsiyenti deb ataladi: