N. X. Ermatov, D. G‘. Azizova, N. M. Avlayarova, B. Yu. Nomozov, R. S. Bekjonov, A. I. Abdirazаkov, M. X. Ashurov

XII.7-rasm. Suv transportida tashish. 
 
Suyultirilgan gazlarni suv transportida tashish. 
Suv orqali suyultirilgan gazlarni tashish dengiz va daryo transportlarida, ya‘ni 
rezervuarlar bilan jihozlangan tankerlarda amalga oshiriladi (XII.7-rasm). 
Rezervuarlarning turiga ko`ra tankerlar: bosim ostida ishlovchi rezervuarlar bilan 
jihozlangan tankerlarga (propan uchun 1,6 MPa gacha) va issiqlik izolyatsiyasi bilan 

---

181 
uralgan, past bosimli rezervuarlar o`rnatilgan tankerlarga bo`linadilar. Keyingi 
holatda suyultirilgan gaz atmosfera bosimiga yaqin bo`lgan bosimda va past 
haroratda tashiladi. Masalan: propan – 45
0
С da, etilen – 103
o
С da, suyultirilgan tabiiy 
gaz 162
o
С da tashiladi bosim ostidagi yarim izotermik holatda bo`lgan gazlar, hajmi 
2000 m
3
gacha bo`lgan tankerlarda tashiladi. Bu holda gazlarni tik silindr, yotiq va 
sferik ko`rinishdagi rezervuarlarga solib tashiladi. Tik o`rnatilgan silindr 
ko`rinishidagi rezervuarlarda tashiladigan suyultirilgan gazlarning bosimi 1,6 MPa 
gacha bo`ladi. Gorizontal va sferik ko`rinishidagi rezervuarlarda yarim izotermik 
holatda tashiladi. Mahsulotlarni ortish va tushirish uchun tankerlar markazga qochma 
nasoslar, kompressorlar va boshqa jihozlar bilan ta‘minlangan bo`lib, ular sovutish 
sistemasi bilan bog`langan bo`ladilar. Izotermik tankerlarning hajmi 10·10
3
m
3
gacha 
bo`ladi. Daryo orqali suyultirilgan gazlar, o`zi yuradigan hamda ortib yuriladigan 
barjalarda tashiladi. Ularning yuk ko`taruvchanlik qobiliyatlari, tagishlicha, 60, 100, 
200 va 300 t bo`ladi. Tashishda hajmi 27 litrli idishlarda yoki quyib olinadigan 
rezervuarlardan (RS – 1600, ya‘ni hajmi 1600 l) foydalaniladi. 
 
XII.5. Neft quvurlari orqali tashish 
Neft quvurlari orqali neftni uzatish eng keng tarqalgan usul bo‘lib, boshqa 
hamma usullardan eng arzonligi, uzluksizligi bilan ajralib turadi (XII.8-rasm). 
Bu usul bilan katta hajmdagi neft va neft mahsulotlarini (benzin, kerosin, dizel 
yoqilqisi va h.k.) yil davomida hesh qanday qiyinchiliklarsiz uyushtirish mumkin. Bu 
usul bilan neft tashilganda asosiy xarajatlar neftni haydovchi nasos stansiyalari 
faoliyatiga va neft quvurini texnik holatini tekshirib turishga sarf bo‘ladi.