N. X. Ermatov, D. G‘. Azizova, N. M. Avlayarova, B. Yu. Nomozov, R. S. Bekjonov, A. I. Abdirazаkov, M. X. Ashurov

 
 
 
 
 
 
 
XII.8-rasm. Quvur orqali tashish. 

---

182 
Barcha usullardan quvur orqali tashishni afzalliklari quyidagilardan ko‘rinib 
turibdi: 
1. Katta hajmdagi neft va neft mahsulotlarini uzluksiz holda yetkazib beriladi. 
2. Bir quvurdan neft va uning mahsulotlarini yetkazib berish imkoniyati bor. 
3. Quvurlarni har qanday geografik sharoitda va xohlagan masofaga qurish 
mumkin. 
4. Bu usul bilan neft tashilganda texnologik yo‘qotishlar eng kam miqdorni 
tashkil qiladi. 
5. Bu usul eng ishonchli, ishlatish uchun qulay va sodda, avtomatlashtirishga 
moyil bo‘lganligi bilan ajralib turadi. 
Gazni uzatish faqat quvurlar orqali tashkil qilinadi. Shuni aytib o‘tish kerakki, 
oxirgi paytda quvurlar orqali suyultirilgan gazni tashish ham samarali ekanligi 
tasdiqlandi. 
Neft quvurlar orqali uzoqqa uzatilganida ular magistral quvurlar deb yuritiladi. 
Magistral neft quvurlari boshlang‘ich nasos stansiyasidan (odatda kondagi yoki bir 
necha konlarning umumiy tayyor mahsulot omboridan) neftni qayta ishlash 
zavodigacha yoki temir yo‘l neft quyish estakadasi omborigacha bo‘lgan masofada 
quriladi. Bular orasidagi masofaga qarab neftni haydovchi bir yoki bir necha 
stansiyalar bo‘lishi mumkin. Magistral neft (gaz) quvurlari katta diametrdagi (500-
1200 mm) quvurlardan qurilib, boshlang‘ich nasos stansiyasidagi haydash ishchi 
bosimi 5,0-6,5 MPa atrofida saqlanadi. 
O‘zbekistonda Farg‘ona vodiysidagi konlardan Farg‘ona hamda Oltiariq neftni 
qayta ishlash zavodlariga, Ko‘kdumaloq konidan Buxoro neftni kayta ishlash 
zavodiga neft va kondensatni yetkazib berish quvurlar orqali tashkil qilingan.
XII.6. Suyultirilgan gazlarni quvurlar orqali tashish 
Quvurlar orqali suyultirilgan gazlar (propan, butan) bosim ostida, suyuq 
holatda tashiladi. Tashilayotgan suyuq gazni quvuridagi bosimi shunday bo`lish 
kerakki, bu bosimda aniq haroratda suyuq gaz bug`lanmasligi kerak. Umuman, 
quvuridagi gaz bosimi 0,6 – 0,8 MPa da ushlanadi. Agar gaz bosimi ko`rsatilgan 

---

183 
chegaradan pasaysa, gaz bug`lanib, quvur ichidagi gaz «ko’pigi» hosil bo`ladi. Bu 
o`z navbatida, quvurning ishlab chiqarish qobiliyatini kamaytiradi. Quvur 
transportida suyultirilgan gazlar, asosan, gazni ko`p miqdorda ishlatadigan 
korxonalarga (neft kimyosi korxonalariga) tashiladi. Suyultirilgan gazni tashuvchi 
quvurlarning uzunligi 100 – 500 km atrofida bo`ladi.
Uning umumiy chizmasi quyida keltirilgan (XII.9-rasm).