N. X. Ermatov, D. G‘. Azizova, N. M. Avlayarova, B. Yu. Nomozov, R. S. Bekjonov, A. I. Abdirazаkov, M. X. Ashurov

Neft konlaridagi oqova suvlarga ko‘rsatiladigan talablar. 
Oqova suvlar deb, qatlam suvlari, chuchuk suvlar va atmosfera suvlarining 
aralashmasiga aytiladi. Chuchuk suvlar neftni tuzsizlantirish, deemulgatorlarni 
tayyorlash, kompressorlarni sovutish va boshqalarga xizmat qiladi. 
Oqova suvlarni 82 - 84% qatlam suvlari, 15% chuchuk suvlar, 1,5 - 3% 
atmosfera suvlari tashkil qiladi. 
Konni ishlatish jarayonida juda ko‘p miqdorda qatlam suvi yer yuzasiga olib 
chiqiladi. 
Mahsuldor qatlamlarni qatlamdan olingan suvlar bilan bostirish juda muhim 
masalalardan biridir. Qatlamdan olingan suvlarni qayta haydash quyidagi 
muammolarni hal qilishga yordam beradi: 
1. Chuchuk suv sarfini kamaytiradi; 
2. Suv havzalarini ifloslanishini, havzalardagi baliqlarni o‘lishini oldini oladi; 
3. Mahsuldor qatlamlarni o‘tkazuvchanligini saqlab qoladi, chunki gil va 
alevrolitlar tuzli suv ta’sirida shishmaydi; 
4. Qatlamning neft beraolishlik koeffitsiyenti ko‘tariladi. Bunga sabab 
deemulgatorli suvlar yaxshi yuvish qobiliyatga ega. 
Oqova suvlardan foydalanishda bir qator qiyinchiliklar ham vujudga keladi. 
Bular: 
 tozalash qurilmalarining murakkab va qimmatliligi; 
 suv bostirish tizimidagi suvo‘tkazgichlar va qurilmalarning karroziyasi va 
boshqalar. 
Hozirgi vaqtda bu masalalar konlarda o‘z yechimini topayapti. 

---

152 
Masalan, suv o‘tkazgichlarning ishi va qurilmalar maxsus lak – bo‘yoqlar bilan 
qoplanib, karroziyadan himoya qilinmoqda. 6 - 8 oy xizmat qilgan o‘tkazgishlar 3 - 4 
yil davomida ishlatilyapti. 
X.2. Suvni qatlamga haydashga yaroqliligini aniqlash 
Suvlarni qatlamga haydashga yaroqliligi laboratoriya sharoitida, tabiiy kernlar 
orqali filtratsiya qilish yo‘li bilan aniqlanadi. Bunda tabiiy kerning o‘tkazuvchanligi 
o‘zgarmasa, suv qatlamga haydash uchun yaroqli deb hisoblanadi. Lekin bu usul har 
doim ham samara bermaydi, Shunki bitta kern misolida mahsuldor qatlamning butun 
qalinligiga baho berib bo‘lmaydi. Shuning uchun qatlamga haydalayotgan suvning 
sifati to‘g‘risida ma’lumot olish uchun chuqurlik sarf o‘lchagichidan foydalanib sinov 
haydashlar 
o‘tkazish 
lozim. 
Chuqurlik 
sarf 
o‘lchagichlari 
mahsuldor 
qatlamshalarning yutuvchanlik qobiliyatini qayd qilib boradi. 
Shunday savol tug‘ilishi mumkin – mahsuldor qatlamga chuchuk suvlarni 
haydash ko‘proq samara beradimi yoki oqova suvlarnimi? 
Qatlamga suv haydashning katta tajribasidan kelib chiqqan holda, bu savolga 
javob berish qiyin emas: oqova suvlarni qatlamga haydash chuchuk suvlarni 
qatlamga haydashga nisbatan katta samara beradi. Oqova suvlar asosan qatlam 
suvlaridan tashkil topgan bo‘lib, ularning tarkibidagi deemulgator suv bilan 
birgalikda qatlamga singib, neftni tog‘ jinslaridan jadallik bilan yuvib olishga yordam 
beradi. Bundan tashqari oqova suvlarning kimyoviy tarkibi qatlam suvlarining 
kimyoviy tarkibiga yaqin, Shuning uchun ham ular o‘zaro ta’sirlashganda kelib 
chiqishiga ko‘ra kimyoviy bo‘lgan cho‘kmalar hosil qilmaydi va haydovchi 
quduqlarning qabul qilaolishlik qobiliyatini pasaytirmaydi.