Namangan davlat universiteti filologiya fakulteti

Xuddi shul choqda  ochiq  turgan  eshikdan  o’lgudek  mast,  tentraklanib 

Qodirjon kelib kirdi. Uni ko’rishlari bilan ikki alamzada birdan: 

- Ana, keldi! – deb yubordilar. 

Ularning bu jonli qarshi olishlariga javob o’rnida Qodirjon: 

-  Gde,  gde  moya  Anna,  gde  moya  Annushka  ?  –  dedi  va  “gup”  etib 

obrezga yiqildi”… Xaqimizda mastlik – rostlik degan ibora bor. Haqiqatan ham, 

ba’zan  hushyorlik  holatida  yashirishga  harakat  qilingan  fikrlar  ong  ostiga 

yashirilgan  gaplar  mastlik  yoki  gipnoz  holatida  tashqi  nutq  sifatida  reallashadi. 

Bunday  holatlarni  tajribada  ko’plab  kuzatish  mumkin.  Yuqoridagi  psixologik 

holatlardan  xulosa  chiqargan  holda  biz  nutqning  yaratilish  jarayonini  ikki  xil 

variantda  tavsiya  etamiz.  Birinchi  variant  ruhan  sog’lom  odamlarda  nutqning 

paydo bo’lishini ifodalasa, ikkinchi variant psixologik muvozanat buzilgan – affekt 

holatlardagi nutqning paydo bo’lishini aks ettiradi. 

Ichki nutq 

Maqsad 

 

Fikr 

 

Ichki dasturlash 

 

Fonetik izlanishlar 

 

Leksik izlanishlar 

---

 

Grammatik konstruktsiyalar tanlash – loyihalash 

 

Tashqi nutq 

Affekt  holatlarda  ichki  nutq  bilan  bog’liq  jarayonlar  amalga  oshmaydi, 

shuning uchun bu holatga quyidagi sxema mos keladi.