Namangan davlat universiteti ijtimoiy-iqtisodiy fakulteti

davlat hokimiyatini o ’rnatish va uni amalga oshirishda 
qatnashayotgan institutsiyalar y i g ’indisiga jamiyatning siyosiy tizimi deyiladi. 
Demak, siyosiy tizim ning belgilovchi, asosiy kategoriyasi hokim iyat hisoblanadi.
Jam iyatning siyosiy tizimi tushunchasi har bir m am lakatdagi siyosiy tizim 
tushunchasiga nisbatan kengroqdir va ularni belgilab beradi. Jam iyatning siyosiy 
tizim i o ’zaro aloqador b o ’lgan to ’rtta asosiy torroq tizim ni o ’z ichiga oladi: 
institutsiyaviy (tashkilotga oid), kommunikativ (munosabatga oid), normativ 
(qoidaga oid), madaniy-mafkitraviy.
Siyosiy institutsiyalar -
siyosiy hokimiyatni am alga oshirish bilan bo g ’liq 
tashkilot va m uassasalar y ig ’indisidir. 
Siyosiy 
institutsiyalar o ’z ichiga 
quyidagilarni qam rab oladi: a) davlat va uning organlari; b) jam oat tashkilotlari; v) 
yuridik 
shaxs 
maqomidagi 
boshqa 
tashkilot 
va 
muassasalar. 
Siyosiy 
institutsiyalarning xususiyati shundaki, ularning faoliyati am alda doimo qonun 
tom onidan, y a ’ni muayyan normativ hujjatlar orqali boshqariladi.
Siyosiy hokim iyatning asosiy instituti davlat hisoblanadi. Davlat siyosiy 
sistem aning m arkaziy elementi, asosi hisoblanadi, u hokim iyatning asosiy manbasi 
va tim solidir. Shuningdek, siyosiy sistem aning muhim elementlarini 
siyosiy 
vositachilik institutsiyalari
hisoblanm ish partiyalar, ta ’sir k o ’rsatish guruhlari, 
m anfaatdor guruhlar tashkil etadi.
Siyosiy munosabatlar -
siyosat sub’ektlarining o ’zaro ta ’sirlarining shakli, 
siyosiy hokim iyatni egallash, o ’rnatish, amal qilish, q o ’llash, rivojlantirish va 
o ’zgartirish bilan bog’liq ijtimoiy munosabatlash turidir; bu - siyosiy sistema 
institutlari, siyosiy va ijtimoiy sistem alar o ’rtasida tarkib topadigan o ’zaro 
ta ’sirlam ing bir-biriga munosabatlari va o ’zaro ta ’sir shakllarining y ig ’indisidir.
Siyosiy m unosabatlarning m arkazida davlat va jam iyatning o ’zaro 
m unosabati turadi. Davlat va jam iyat m unosabatlari asosan uch turdagi to ’g ’riva 
teskari aloqalar y ig ’indisidan iborat (bunda "to’g ’rialoqa" - davlatdan jam iyatga 
tom on, "teskari aloqa" - jam iyatdan davlatga tomon aloqalarni anglatadi):
• "Teskari aloqa m exanizm i" m avjud b o ’lganda va yaxshi taraqqiy etganda, 
uning aham iyatiga yuqori e ’tibor berilsa siyosiy m unosabatlar