Namangan davlat universiteti n. Sotvoldiyev biznesni tadqiq etish

 
5.5. Korparativ informatsion tizimlar bozoridagi yangi tendentsiyalar 
Raxbarlar kilayotgan xamma ishlari axborotlarni samarali almashinishini talab kiladi. 
Yaxshi yulga kuyilgan kommunikatsiya ish muvaffakiyatini ta’minlaydi.
Kommunikatsiya jarayoni – bu 2 va undan ortik odamlar urtasidagi axborot almashish 
jarayonidir. Kommunikatsiya jarayonining asosiy vazifasi almashish predmeti bulgan 
axborotni tushunish. Birok, axborot almashishni uzigina axborot almashishda ishtirok 
etuvchilarni samarali kafolat beravermaydi. Kam samarali axborot almashishi natijasi 
dustlar, oilaviy, mexnat jamoalarida xar birimiz duch kelganmiz. 
Kaysi rahbarda samarali kommunikatsiya bo’lsa, u samarali ishlovchi rahbardir. 
Yaxshi raxbar kommunikatsiya jarayoni moxiyatini tushunadi, ogzaki va yozma muomalani 
egallaydi. Surovlar shuni kursatadiki 73% amerikalik, 63% angliyalik, 85% yapon 
raxbarlari kommunikatsiyalar axborot almashish uchun kuyilgan maksadga erishish uchun 
bosh tusik deb xisoblaydilar. Yana ir boshka surovga kura 2000 turli kompaniyalar 150 
ming xodimi korxonalarda axborot almashishlari eng kiyin masalalaridan biri deb biladilar. 

---

Biznesni tadqiq etish usullari 
115 
 Axborot almashish jarayonida 4 bazaviy element katnashadi: junatuvchi, xabar 
(axborotni uzi), kanal (axborotni uzatish vositasi) va kabul kiluvchi. Ana shu 4 baza biri 
bilan xamjixat ishlashi, axborot ma’nosini yukotmasligi kerak. Axborotlar almashinuv 
jarayonida xar ikki tomon (junatuvchi va kabul kiluvchi) faol rol uynaydi. Agar raxbar kul 
ostidagilarga topshirik bersa, shuning uzi axborot almashish boshlandi degan gap. Axborot 
almashish samarali bulishi uchun xodim uz raxbariga topshirikni kanday tushungani xakida 
xabar berishi, raxbar esa undan nimalar kutishini aytishi kerak. Topshirikning uzi kanday 
kuyilishi (tugrirogi axborot) va axborotni uzatish vositasi muxim axamiyatga ega.
Korxonaning ichida axborot vertikal kommunikatsiya doirasida darajadan-darajaga 
kurinishida joylashtiradilar. Ular yukoridan pastga uzatiladi. Masalan, dorixona raxbari 
bulim boshligiga kaysi maxsulotdan kanday muddatda tayyorlash kerakligini aytadi. Bulim 
boshligi uz navbatida provizor texnologga axborot beradi. Yukoridan pastga axborot 
uzatishdan tashkari, teskari aloka, ya’ni pastdan yukori kommunikatsiyaga dorixona 
muxitiga beriladi. Masalan, provizor-texnologyoki provizor-analitik dori-darmonni 
tayyorlanganligi va sifati analizi utkazganligi xakida axborot bersa, bulim boshligi uz 
navbatida dorixona mudiriga yetkazadi. Pastga tushuvchi va yukoriga chikuvchi 
axborotlardan tashkari korxona gorizontal kommunikatsiyaga muxtoj buladi. Korxona 
funktsional bulim va tsexlarida, bulinmalardan iborat. Ular urtasida faoliyatlarini 
muvofiklashtiruvchi axborot almashishlari, masalan, korxona turli maxsulot dori-darmon 
chikarishi kerak. SHuning uchun marketing bulim bozorda kanday tovarga, dori-darmon 
talab bor, ularning narxi kanchaligini bilishi uta zarur. Moliya iktisod bulimi bu 
tovarlarning tannarxini xisoblashi kerak.