Namangan davlat universiteti sport faoliyati kafedrasi

Umum ta’lim maktabining 13-14 yoshli oʻquvchilarining 
antropofizyometrik ko‘rsatkichlari. 
№ 
Bo‗y, sm. 
Og‗irlik, 
kg. 
Ko‗krak aylanasi, sm 
O‗pkaning 
tiriklik 
sig‗imi, l 
Qo‗l 
mushaklarining 
kuchi, kg 
Turgan O‗tirgan 
Nafas 
olganda 
Nafas 
chiqarganda 
Nafasni 
ushlab 
turganda 
O`ng 
Chap 
Kichik yosh (13“14 yosh) 
1 
161,5 
65 
51 
89 
78 
79 
2,6 
25 
23 
2 
177,5 
80 
70 
101 
93 
94 
2,6 
44,5 
36,5 

---

79 
3 
143 
72 
36 
80 
74 
76 
2 
14,5 
14,5 
4 
175 
79 
54 
91 
82 
82 
3,2 
37 
34 
5 
181,5 
93,5 
62 
88 
79 
79 
2,8 
32 
29 
6 
174,5 
76 
65 
94 
84 
84 
2,6 
25 
25 
7 
174 
78 
57 
92 
81 
82 
2,4 
34 
34 
Tadqiqot davomida biz Brock-Brugsch o`sish indeksini aniqladik, bu yosh 
erkaklarning to`g`ri vazniga mos keladi (2-jadval). Olingan ma'lumotlar yosh o`g`il 
bolalarning aksariyatida (sub'ektlarning 85%) o‗rtacha 6-22% tana vaznining 
etishmasligini ko‗rsatadi. Kattaroq o‗g‗il bolalarda tana vaznining etishmasligi 
sub'ektlarning 43 foizida kuzatiladi, uning kattaligi unchalik muhim emas - 6-13%. 
9-jadval
Yosh oʻquvchilarning jismoniy rivojlanish ko‘rsatkichlari 
№ 
Broca-
Brugsch 
indeksi 
Ketl 
indeksi, 
l 
Tana 
og‗irligi 
indeksi, 
kg/m2 
Ko‗krak 
qafasining 
aylanasi, 
sm 
Hayot 
ko‗rsatkichi, 
ml/kg 
Proportsionallik 
omili, % 
Qo‗shimch
a 
kuch 
indeksi 
Kuch 
indeksi, 
% 
Kichik yosh (13–14 yosh) 
1 
65 
316 
19,6 
11 
51 
148 
32,5 
49 
2 
67,5 
394 
22,2 
8 
37 
122 
14,5 
64 
3 
43 
252 
17,6 
6 
55 
99 
33 
40 
4 
65 
309 
17,6 
9 
59 
122 
39 
69 
5 
71,5 
342 
18,8 
9 
45 
94 
40,5 
52 
6 
69,5 
372 
21,3 
10 
40 
130 
25,5 
39 
7 
69 
328 
18,8 
11 
42 
123 
36 
60 
 

---

80 
Yosh oʻquvchilar tanasining funksional holatini baholash 
Yosh oʻquvchilarda yurak urish tezligini o‗rganishda bu ko‗rsatkich faqat 
29% yosh normasiga to‗g‗ri kelishi qayd etilgan (14-15 yoshlilarda 70-75 urish / 
min va 16-da 65-75 urish / min.). 17 yoshlilar), 57% da - yurak urishi tezlashdi, 
14% - kamaydi. 
Arterial bosim 57% hollarda yosh normasiga to‗g‗ri keladi, 43% hollarda qon 
bosimi ko‗rsatkichlarining pasayishi kuzatiladi (10-jadval). 
10-jadval 
Umumta’lim maktabi 13-14 yoshidagi oʻquvchilarning fiziologik 
ko‘rsatkichlari va funktsional sinovlari natijalari. 
№ 
Yurak urishi, zarba / daq 
Qon bosimi QB, mm. rt. Art. 
dam 
olishda 
yuklamadan 
keyin (10 ta 
o‗tirib turish) 
yuklamadan 
60 
soniya 
keyin.
dam olishda 
yuklamadan 
keyin 
(13–14 yosh) 
1 
78 
84 
80 
90/60 
100/60 
2 
78 
94 
78 
100/70 
3 
54 
68 
72 
90/60 
110/60 
4 
72 
88 
74 
120/80 
150/80 
5 
84 
100 
86 
90/60 
120/60 
6 
84 
102 
88 
125/80 
130/80 
7 
84 
102 
86 
90/60 
105/60 
 

---

81 
Funktsional holat darajasini baholash 
Natija 
Daraja 
0,826 yoki undan ko`p 
Yuqori 
0,676“0,825 
O`rtachadan yuqori 
0,526“0,675 
O`rtacha 
0,376“0,525 
O`rtachadan past 
0,225“0,375 
Past 
3.2. Umum ta`lim maktabi 13-14 yoshli oʻquvchilarining jismoniy 
tayyorgarligi dinamikasi 
Mazkur ilmiy tadqiqot ishimizni tashkil etishda oldimizga belgilab olgan 
maqsad va vazifalarni birma bir hal etish jarayonini yakuniy qismi sifatida 
yuqoridagi belgilab olingan tajriba va nazorat guruhlarining jismoniy 
tayyorgarligini dastlabki va yakuniy natijalarini matematik sitatistika usuli orqali 
aniqladik. Unga ko`ra biz mazkur tadqiqotda tajriba va nazorat guruhlaridan 
olingan dastlabki natijalarni o`zaro taqqoslab ular orasidagi farqlarni aniqlaymiz. 
Bunda biz 10 nafar tajriba guruhidan va 10 nafar nazorat guruhlaridan olingan 5 ta 
jismoniy sifatlarga mos keluvchi mashqlar yani 60 metr masofaga yugurish testi 
orqali tezkorlik aniqlandi. Tadqiqotning tajriba guruhdagi 10 nafar 13 yoshli 
basketbolchilarning o`rtacha tezkorlikdagi ko`rsatkichi 11.40±0.08
soniyaga teng 
bo`lib, bizdagi nazorat guruhidagi basketbolchilarda esa bu ko`rsatkich 11.52±0.07 
sekundni aniqlandi. Yana chaqqonlik sifatini baxolash uchun belgilangan sinov turi 
4x10 m moksimon yugurishda tajriba guruhidagi qizlarning o`rtacha bajarish vaqti 
10,65±0,06 soniyaga teng, nazorat guruhidagi bolalarda esa 11.81±0.42 soniyani 
ko`rsatmoqda.keyingi sinovimiz basketbol to`garak a`zolarining Qolgan sinov 
turida ham deyarli uncha katta farqlar kuzatilmadi. Shu tariqa dastlabki sinov 
natijalarini olib bir biriga taqqoslandi va ishonchlilik darajasi t <0,05 ga teng 
bo`ldi. Biz tanishtirib chiqqan natijalar bilan quyidagi 7- jadvalda yaqindan 
tanishish mumkin.
 

---

82 
7-jadval