Namangan muhandislik-qurilish instituti «Sanoatni axborotlashtirish»

Fanning vazifasi - boshqarish sistemalarida avtomatika elementlari va qurilmalarini tutgan o‘rni, ularni ishlatish xususiyatlarini mukammallashtirish va rivojlantirish usullarini, zamonaviy elementlar asosida qurilmalar yaratishni talabalarga o‘rgatishdan iborat.
Fanning maqsadi - talabalarga element va qurilmalaming tuzilishini, ishlash prinsiplarini, asosiy xarakteristikalarini, sistema sifatiga qo‘yiladigan talablar asosida ularni tanlashni, element va qurilmalami aniq va xatosiz ishlatishni o‘rgatishdan iborat.
Avtomatik qurilmalar elementlari quyidagi guruhlarga bo‘linadi:
- ish rejimi boshqaruvining sezgir elementlari;
- elektrik o‘zgartirgichlar (datchiklar va elektromagnitli relelar);
-avtomatik qurilma kuchaytirgichlari (magnitli, elektromagnitli, elektrovakuumli, yarimo‘tkazgichli, porshenli kuchaytirgichlar);
- mexanizmlaming burchak holatlarini o‘lchovchi elementlar (halqali potensiometrlar, aylanuvchi transformatorlar);
- teskari aloqaning richagli, elektromexanik, pnevmatik, elektronli va boshqa elementlari;
- avtomatik qurilmalarning ijro etuvchi mexanizmlari (elektrlgidravlik, pnevmatik va boshqa turli).
Наг qanday boshqarish jarayoni to‘rtda tashkil etuvchilarga bo‘linishi mumkin:
1) obyekt holati param etrlarining qiym atini berish yoki boshqarish haqidagi ma’lumotni olish;
2) obyekt holati haqidagi ma’lumotni olish;
3) olingan ma’lumotni qayta ishlash va qaror qabul qilish, ya’ni boshqarish signalini shakllantirish;
4) shakllangan boshqarish signalini amalga oshirish - ishlab chiqilgan boshqarish signaliga mos ravishda boshqarish ta’sirini amalga tadbiq etish.
Maxsus avtomatik qurilmalar yordamida bajariluvchi vazifalariga ko‘ra avtomatlashtirishni quyidagi asosiy ko‘rinishlarga ajratish mumkin: avtomatik nazorat, avtomatik himoya, avtomatik va masofadan boshqarish, telemexanik boshqaruv.
Avtomatik nazorat - texnologik jarayon haqida operativ ma’lumotlami avtomatik ravishda qabul qilish va uning tarkibiga avtomatik signallash, o‘lchash, saralash va axborot yig‘ish kiradi.