Nashrga tayyorlash markazi toshkent davlat iqtisodiyot universiteti

5- §. FIRMANING RAQOBATBARDOSHLIGINI 
TAHLIL QILISH
5.1. „Raqobat ustunligiM
tushunchasi
Raqobat ustunligi — tovar yoki markaning firmaga o ‘zining 
bevosita raqobatchilariga nisbatan ma’lum bir ustunlik beradigan 
tavsifi va xususiyatlaridir. Bu xarakteristikalar (atributlar) 
g‘oyatda xilma-xil bo'lishi va tovarning o ‘ziga (asosiy xizmatga), 
asosiy xizmatga qo‘shimcha xizmatlarga, ishlab chiqarish, savdo 
shakllariga ham taalluqli bo‘lishi hamda firma yoki tovarga xos 
bo‘lishi mumkin. Demak, bunday ustunlik nisbiy bo‘ladi va tovar 
bozorida yoki bozor segmentida eng yaxshi mavqega ega bo'lgan 
raqobatchiga nisbatan belgilanadi. Bu eng xavfli raqobatchi — 
imtiyozli raqobatchi deb ataladi.
Raqobatchining nisbiy ustunligi turli omillar bilan belgilanadi. 
Umuman olganda, bu omillami ular vujudga keltiradigan ichki va 
tashqi ustunliklardan kelib chiqqan holda ikki keng toifaga ajra- 
tish mumkin
Agar raqobatli ustunlik tovarning ajralib turuvchi sifatlariga 
asoslangan bo‘lsa, u „tashqi“ ustunlik deb ataladi, bu sifatlar 
xarajatlaming qisqartirilishi yoki samaradorlikning oshirilishi 
hisobiga xaridor uchun qiymatli bo‘ladi.
Binobarin, tashqi raqobatli ustunlik firmaning „bozor qud- 
ratini“ oshiradi, ya’ni u bozorni imtiyozli raqobatchidagiga nis­
batan yuqoriroq sotish narxlarini qabul qilishga majbur qila ola­
di, chunki imtiyozli raqobatchi bunday ajralib turuvchi sifatlarni 
taklif eta olmaydi.
Tashqi raqobatli ustunlikdan kelib chiqadigan strategiya — bu 
differensiatsiya strategiyasi bo‘lib, bu strategiya firmaning mar­
keting sohasidagi ,,nou-xau“siga, uning mavjud tovarlardan no- 
rozi boMgan xaridorlarning istaklarini aniqlash va qondirishdagi