Nashriyot-matbaaijodiy uyi

P—P
2
 — tenzoo'zgartkichlarga membrana va suyuqliklar orqali ta'sir qiladi. 
Tenzoo'zgartkich germetik chiqishlar 5 orqali elektron qurilma 6 ga ulanadi. 
Shu qurilma yordamida tenzorezistorlar qarshiligining o'zgarishi me'yor-
lashtirilgan tokli chiqish signaliga almashadi, u masofadan turib uzatish 
uchun xavfsiz uch o'tkazgichli sim bo'yicha ta'minot bloki 7 ga uzatiladi. 
Ta'minot bloki portlashga xavfsiz xonaga o'rnatiladi va birlamchi o'z-
gartkichning ikki o'tkazgichli sim bo'yicha ta'minotini ta'minlaydi. Shu 
liniyaning o'zidan chiquvchi tokli signal uzatiladi. Ko'rsatilgan vazifa bilan 
bir qatorda, ta'minot bloki chiqish signalining quwatini tashqi RH yukla-
nishni ulash uchun zarur qiymatgacha oshiradi va chiqish signalining 
berilgan qiymatini shakllantiradi (0...5, 0...20 yoki 4...20 mA). Ortiqcha 
bosim, mutlaq bosim va siyraklanishlarni nazorat qilishda tenzorezistorli 
o'lchash o'zgartkichlaridan foydalaniladi. Farqi shundaki, o'lchovchi 
o'zgartkich obyektga „plusli kamera" bilan, „minusli kamera" orqali esa 
atmosfera bilan ulanadi. Mutlaq bosimni o'lchovchi o'zgartkichlarda minusli 
kamera vakuumlanadi. Ortiqcha bosimni, siyraklashish va bosimlar farqini 
o'lchaydigan tenzorezistorli o'lchovchi o'zgartkichlarning aniqlik sinflari 0,6; 
1,0; 1,5. O'lchash chegaralari: ortiqcha bosim — 0... 10—3 dan 0...60 mPa 
gacha; siyraklanish — 1...0 dan — 10...0 kPa gacha; mutlaq bosim — 0...2,5 
kPa dan 0...2,5 mPa gacha; bosimlar farqi — 0...1 kPa dan 0...2,5 mPa gacha. 
Peyzoelektrik manometrlarning ishlash prinsipi ba'zi kristall moddalar-
ning mexanik kuch ta'sirida elektr zaryad hosil qilish qobiliyatiga asoslangan. 
Bu hodisa peyzoeffekt deb ataladi. Peyzoeffekt kvars, turmalin, segnet tuzi, 
bariy titanat va boshqa moddalar kristallarida kuzatiladi. Bu turdagi asboblarda 
ko'pincha kvars ishlatiladi. Kvarsning peyzoelektr effekti +500 °C gacha 
92 

---

bo'lgan haroratga bog'liq emas, lekin +570 °C 
dan oshgan haroratda bu effekt nolga teng 
bo'lib qoladi. 
F kuch ta'sirida kristall_plastinka yuza-
larida paydo bo'ladigan elektr zaryad ushbu 
tenglama bilan topiladi: 
(3.28) 
bu yerda: K