Nashriyot-matbaaijodiy uyi

8 — N. R. Yusupbekov va boshq. 113 

---

rezistorlari bo'lgan montaj plita 6 joylashtirilgan bo'lib, ularning chiqarish 
o'tkazgichlari (simlari) rozetka vilkasi bilan tutashtirilgan. Elastik element 
yuqori tomondan diafragma 4 bilan, past tomondan qopqoq 7 bilan 
yopilgan, ular o'zgartkichning ichki hajmining germetikligini ta'minlaydi. 
O'zgartkichning ishlash prinsipi tenzorezistorlarning deformatsiyasi 
vaqtida ularning elektr qarshiligini o'zgartirishga asoslangan. 
R—R
4
tenzorezistorlar (4.16-rasm, b ga qarang) kompensatsiyalovchi 
R
9
va R
l0
rezistorlar bilan birga ko'prik hosil qilib, uning bir diagonaliga 
manba kuchlanishi (12 V o'zgarmas tok) ulangan, ikkinchisidan esa chiqish 
signali olinadi (24 mV gacha chegarada). O'lchanayotgan kuch ta'sirida 
Л,—R
a
tenzorezistorlar deformatsiyalanib, ko'prikning balansini buzadi, 
uning o'lchovchi ab diagonalida o'lchanayotgan kuchga mutanosib kuchla-
nish paydo bo'ladi. 
Yuklangan o'zgartkichning chiqish signali qiymatini moslash uchun 
R
s
, R
6
, RJ (RJ — mis rezistor) rezistorlar, boshlang'ich signalni moslash-
tirish uchun esa R^, R
]0
rezistorlar xizmat qiladi. R
s
rezistor o'zgartkich-
ning kirish qarshiligini moslash uchun mo'ljallangan. O'zgartkichning 
aniqlik sinfi 0,5. 
DST turidagi kuch o'lchovchi tenzorezistorli datchiklar uzluksiz ish-
lovchi tarozilar va dozatorlarda foydalanish uchun mo'ljallangan. DST 
datchiklari konstruksiyasining asosi tenzorezistorlar yopishtirilgan elastik 
element hisoblanadi. Dumaloq korpusga joylashtirilgan diametri 120 mm va 
qalinligi 54 mm bo'lgan elastik element uchta to'sindan iborat rom 
ko'rinishida yasalgan, ular bitta tekislikda parallel joylashtirilgan. Har bir 
to'sin markazida yuk qabul qiluvchi elementlar va chiqish signallarini 
sozlovchi (rostlovchi) rezistorlar yopishtirilgan bloklar o'rnatilgan. Rezis-
torlar falgadan (zarqog'ozdan) to'r shaklida yasalgan; rostlash to'rning 
ayrim elementlarining uzilishi hisobiga amalga oshiriladi. 
O'lchanayotgan kuchlanish (kuch) konusga yoki yuk qabul qiluvchi 
elementning sharsimon sirtiga uzatilib, balkalarning bukilishiga va uni 
mutanosib elektr signalga o'zgartiruvchi tenzorezistorlarning deformatsiya-
lanishiga sabab bo'ladi. Datchiklarning nominal yuklanishlari 10 dan 10 000 
kgk atroflda bo'ladi. Asosiy xatolik +0,1 %.