Nashriyot-matbaaijodiy uyi


Kulonometrik gaz analizatorlari


Download 1.85 Mb.
Pdf ko'rish
bet96/160
Sana20.09.2023
Hajmi1.85 Mb.
#1683026
1   ...   92   93   94   95   96   97   98   99   ...   160
Bog'liq
anmi4 1930 TEXNOLOGIK JARAYONLARNI NAZORAT QOLOSHNI AVTOMATLASHTIRISH

Kulonometrik gaz analizatorlari elektroliz vaqtida sarflangan elektr 
miqdorini o'lchashga asoslangan. Faradey qonuniga ko'ra, elektrolizda G 
154 


miqdordagi modda ajralib chiqishi uchun eritma orqali т vaqt mobaynida / 
tokni o'tkazish zarur: 
(6.6) 
bu yerda: M — oksidlangan yoki tiklangan (qaytarilgan) moddaning molekular 
massasi; n — elektroliz jarayonida qatnashuvchi elektronlar soni. 
Elektroliz vaqtida ajralib chiqqan modda gaz aralashmasining tahlil 
qilinayotgan komponenti bilan batamom bog'lanadi, shu tufayli komponent 
konsentratsiyasining o'lchovi bo'lib o'tayotgan tok / xizmat qiladi. Tok 
eritmaning neytrallanishi ta'minlanadigan qilib tanlanadi. 
Kulonometrik gaz analizatorlari o'lchashning kompensatsion usuli 
qo'llanilganligi tufayli o'lchash natijalarining yuqori aniqligini ta'minlaydi, 
ularning ko'rsatishi gazning namligiga, bosimiga, haroratiga, atrof-
muhitning parametrlariga bog'liq boimaydi. 
Havodagi S0
2
, H
2
S, CI
2
, 0
3
laming mikrokonsentratsiyasini o'lchashga 
mo'ljallangan „Atmosfera 1" va „Atmosfera 2" gaz analizatorlar mavjud. 
Polarografik gaz analizatorlari indikatorli, taqqoslovchi va yordamchi 
elektrodlari bor uch elektrodli elektrolitik yacheyka zanjirida diffuzion 
tokning chegaraviy kuchini o'lchashga asoslangan. O'lchashda indikator 
elektrod bilan taqqoslash elektrodi o'rtasidagi potensiallar farqi nazorat 
qilinadi, taqqoslash elektrodining potensiali o'zgarmas bo'ladi. Potensiallar 
farqi ta'minlash blokidan olinadigan tayanch kuchlanish bilan taqqoslanadi. 
Potensiallar farqi tayanch kuchlanishdan uzilganida elektrodlarga beriladigan 
kuchlanish o'zgaradi, buning natijasida potensiallar farqi bilan tayanch 
kuchlanishning tengligi tiklanganiga qadar yordamchi va indikatorli 
elektrodlar potensiallar farqi o'zgaradi. Agar elektrodda elektr-kimyoviy 
jihatdan aktiv moddalar bo'lmasa, indikatorli elektrod qutblanadi va o'lchash 
zanjirida tok kuchi nolga teng bo'ladi. 
Yacheykaga elektr-kimyoviy jihatdan aktiv modda kiritilsa, o'lchash 
zanjirida tok paydo bo'lib, uning kuchi moddalar konsentratsiyasiga muta-
nosib bo'ladi. 
Kislorodni tahlil qiladigan polarografik gaz analizatorining gazlardan 
tozalangandagi sxemasi 6.8- rasmda ko'rsatilgan. 
Gaz analizatori namuna tayyorlash bloki I, yacheyka II, ta'minlash bloki 
III, potensiometr IV dan iborat. Indikatorli elektrod 8 va yordamchi elektrod 
7 indikator kamerasi 6 da joylashtirilgan sterjenga o'rnatilgan. Taqqoslash 
elektrodi 3 kamera 5 ga zaxira elektrolit bilan birga joylashgan alohida korpus 
4 da joylashgan va ish elektroliti bilan osh tuzidan tayyorlangan ko'prik 12 
yordamida birlashgan. Indikator kamerasida elektrolitning talab etilgan sathini 
saqlab turish uchun a va b kanallar xizmat qiladi. Indikator kamerasiga 
kameraning ish hajmini termostatlash uchun qizdirish elementi II va harorat 
indikatori 9 o'rnatilgan. 
Indikatorli va yordamchi elektrodlar oltindan tayyorlangan, taqqoslash 
elektrodi sifatida esa to'yintirilgan kalomel yoki kumush yugurtirilgan xlor 
155 


elektrodlardan foydalaniladi. Yachey-
kada elektrolit yordamida kislorodni 
aniqlashda NaOH ning 0,1 И eritmasi 
yoki NHCOj ning 0,1 li eritmasi 
ishlatilishi mumkin. 
Gaz analizatoriga beriladigan gaz 
namunani mexanik qo'shilmalardan 
tozalaydigan filtr 1 orqali yuboriladi. 
Namunani berish tezligi sarf rost-
lagichi yordamida rostlanadi. Shun-
dan keyin gaz yacheykaga keladi, 
elektrolitda o'z bosimiga mutanosib 
ravishda eriydi. Tahlil qilinayotgan 
gaz elektrolit ustida yig'ilib, elektrolitni indikatorli kameradan siqib chiqara-
di, kanal a ning pastki kesigi sathiga qadar, so'ngra zaxira elektrolit bilan 
kamera orqali barbotirlanib, atmosferaga chiqarib tashlanadi. 
Gaz analizatori kislorodning beshta o'lchash diapazoniga ega: 0—0,1; 
0—0,2; 0—0,5; 0—1; 0—2. Asosiy xatolik o'lchash diapazonining ±5 % iga 
teng. 

Download 1.85 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   92   93   94   95   96   97   98   99   ...   160




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling