Nashriyot-matbaaijodiy uyi

Naychasimon prujinali asboblarning ishlash prinsipi o'lchanayotgan 
bosimning elastik deformatsiya kuchi bilan muvoza-
natlashuviga asoslangan. Aylana yoyi bo'yicha bukilgan 
elliptik yoki yassi oval kesimli naychasimon prujina 
ichidagi ortiqcha bosim yoki siyraklanishning o'zgarishi 
natijasida o'zining bukilishini o'zgartiradi (3.3- rasm, a). 
O'lchanayotgan ichki va tashqi atmosfera bosimlari 
farqi ta'sirida naychali prujina deformatsiyalanadi: 
naycha kesimining kichik o'qi kattalashadi, katta o'qi 
kichiklashadi, bunda prujina deformatsiyalanadi va 
uning erkin uchi 1...3 mm ga siljiydi. 5 MPa gacha 
bo'lgan bosim uchun naychali prujinalar jezdan, 
bronzadan, undan ham yuqori bosimlar uchun — 
legirlangan po'lat va nikel qotishmalaridan tayyor-
lanadi. 
83 

---

3.4-rasmda bir o'ramli prujinali manometrlarning kinematik sxemasi 
keltirilgan. Bosim o'zgarishi natijasida prujina 3 uchining siljishi tortqi 5 
orqali 6 sektorga uzatiladi. Sektorning burchakli siljishi tishli ilashma 
yordamida tribka 2 ning aylanishiga ohb keladi. Tribkaning o'qiga ko'rsatuvchi 
strelka 4 biriktirilgan. 
Naychaning bo'sh uchida siljish uncha katta bo'lmagani sababli, ko'pin-
cha ko'p o'ramli naychasimon prujinalar ishlatiladi. Ko'p o'ramli (geli-
koidal) naychasimon prujinali manometrlarning ishchi organi olti, to'qqiz 
o'ramli yassi naychadan hosil qilingan silindrik spiral shaklga ega. Gelikoidal 
naychasimon prujinali manometrlar o'ziyozar va ko'rsatishlarni masofaga 
uzatuvchi bo'ladi. 
Naychasimon prujinali manometrlar ko'rsatish, yozish, signal berish 
va ko'rsatishlarni masofaga uzatish uchun mo'ljallangan. Hozir pnevmatik va 
elektr datchiklarning unifikatsiyalangan tizimga kiritilgan prujinali asbob-
larning ko'p turlari ishlab chiqilmoqda. Bu asboblar standart pnevmatik, 
elektr signallarda ishlaydigan ikkilamchi asboblar va maxsus qurilmalar 
majmuasida qo'llanadi. Asbobsozlik sanoati 0,1 dan 1000 MPa (1...10000 
kgk/sm
2
) gacha bo'lgan bosimlarni o'lchaydigan asboblar ishlab chiqaradi. 
Texnik manometr, vakuummetr va manovakuummetrlar 1; 1,6; 2,5 va 4 
aniqlik sinfiga ega. Namunaviy asboblarning aniqlik sinfi 0,16; 0,25 va 0,4.