Настоящие нормы и правила распространяются на проектирование бетонных и железобетонных конструкций зданий и сооружений различного назначения, работающих при систематическом воздействии температур не выше 50 °С и не ниже минус 40 °С

ДАСТАВВАЛ ЗЎРИҚТИРИЛГАН ТЕМИРБЕТОН УНСУРЛАРНИ КОНСТРУКЦИЯЛАШГА ОИД ҚЎШИМЧА КЎРСАТМАЛАР

13. 
    Даставвал зўриқтирилган унсурларда, одатга кўра, даврий ша- кллантирилган бетонни қўллаш, ка- наллар, оралиқлар ва ўйиқларни це- мент қоришма ёки майда қумоқ бе- тон билан тўлдириш орқали ўзакнинг бетон билан ишончли тути- нишини таъминлаш лозим.
    
14. 
    Даставвал зўриқтирилган, статик ноаниқ конструкцияларни қу- риш тузилмалари ва усулларини шундай танлаш тавсия қилинадики, токи дастлабки зўриқиш вужудга келтирилганда, унда конструкция- нинг ишлашини ёмонлаштирувчи қўшимча зўриқишларнинг вужудга келиши юз бермасин. Ўзакнинг та- рангланишидан кейин яхлитланади- ган муваққат чоклар ёки ошиқ-мо- шиқлар яратишга рухсат берилади.
    
15. 
    Йиғма-яхлит темирбетон конструкцияларда даставвал зўриқтирилган унсурларнинг кон- струкциясидан фойдаланиш бетон билан тутиниши, шунингдек, улар- нинг уч қисмларининг зулфинла- ниши таъминланиши лозим. Унсур- ларнинг кўндаланг йўналишда бир- галикда ишлаши, бундан ташқари, тегишли тадбирлар билан таъминла- ниши лозим (кўндаланг ўзаклар қўйиш ёки унсурларни кўндаланг йўналишда даставвал зўриқтириш орқали).
    
16. 
    Агар дарзга бардошли- ликка ва қайишоқликка ҳисоблаш талаблари қаноатлантирилса, унсур- нинг бўйлама таёқча ўзакларининг бир қисмини дастлабки зўриқти- ришсиз ишлатилса ҳам бўлади.
    
17. 
    Зўриқтирилувчи ўзакнинг зулфинлари воситасида даставвал зўриқтирилган унсурларнинг қисмларини, шунингдек, та- рангловчи қурилмаларнинг таяниш жойларда маҳаллий кучайтиришни ўрнатма қисмлар қурилмалари воси- тасида, шунингдек, шу жойларда унсур кесими ўлчамларини катта- лаштириш орқали амалга ошириш тавсия қилинади.
    

13. 
    Агар зўриқтирилувчи бўй- лама ўзак юқориги ва пастқи қирра- ларда жамланган ҳолда жойлашса, у ҳолда унсурнинг уч томонларида қўшимча зўриқтирилувчи ёки зўриқтирилмайдиган кўндаланг ўзак қўйишни режалаштирилади.
    

Зўриқтирилувчи кўндаланг ўзак бўйлама ўзакнинг. Таянч кесимнинг чўзилган соҳаси барча бўйлама ўза- кларининг тарнгланиш зўриқиши- нинг камида 15% чираниши таран- глигига етишидан олдинроқ та- рангланиши лозим.
Зўриқтирилмайдиган кўндаланг ўзак учлари бўйича ўрнатма қисмларга пайвандлаш орқали ишончли зулфинланиши лозим. Бар- дошлиликка ҳисобланмайдиган кон- струкциялардаги бу ўзакнинг ке- сими, мустаҳкамликка ҳисоблаш орқали аниқланувчи конструкция- ларда эса. Камида 30% ни сезишга қодир бўлиши керак.

13. 
    Даста кўринишда жой- лаштирилувчи симлар гуруҳлари орасида, даста симлари орасида. Ка- налларни тўлдиришда цемент қоришма ёки майда қумоқ бетон ўтиши учун етарли бўлган ўлчамли оралиқлар кўзда тутилиши (даста ичига спирал жойлаш, зулфинларда уланмалар қолдириш ва ҳоказо) ло- зим.
    
14. 
    Бўшлиқли ва қиррали унсурлардаги зўриқтирилувчи ўзак (таёқчалар ёки арқонлар тарзидаги), одатга кўра, унсурнинг ҳар бир қир- раси ўқи бўйича жойлашиши лозим. бу қоидадан истиснолар 5.20 бандда кўрсатилган.
    
15. 
    Даставвал зўриқтирилган унсурларнинг учларида, камида 0,6 l_p, узунликда (ўзакнинг барча бўй- лама таёқчаларини, қисқичларини ва б. 5-10 см ли қадам билан қамраб олувчи пайвандланган тўрлар), синфи В7,5-В12,5 синфли енгил бе- тондан ясалган унсурларда, узун- лиги l_p бўлган жойда 5 см ли қадам билан (2.29 б.к.) ҳамда зулфинларга эга бўлмаган ўзакли унсурлар учун камида 20 см да, зулфинли қурилма- лар мавжудлигида эса. Бу қурилма- ларнинг иккита узунлигига тенг бўлган қўшимча кўндаланг ёки бил- восита ўзак ўрнатилиши лозим. бе- тонга тортиладиган. Шунингдек. Бе- тонга туташиш етарлича бўлма- ганда, силлиқ, сим, сартўқима арқон- лар таянчларга тортилувчи ўзак ҳо- лида ўзак учларида зулфинлар ўрна- тиш зарурийдир, бунда зулфин қу- рилма, унинг ишлашининг барча босқичларида, ўзакнинг бетонга ишончли ўрнатилиши таъминла- ниши лозим.
    

Зўриқтирилувчи ишчи ўзак си- фатида даврий шаклли юқори му- стаҳкамликка эга бўлган ўзак сим. Бир ўрамли ўзак арқонлар, иссиқ ҳолда шакллантирилган ва термик мустаҳкамланган. Даврий шаклли, таянчларга тортилувчи таёқча ўзак- дан фойдаланилганда, одатда. Зўриқтирилувчи таёқчаларнинг учларига зулфинлар ўрнатишга за- рурият бўлмайди.

4.