National University of Uzbekistan Volume 4

National University of Uzbekistan 
Volume 4 | NUU Conference 2 | 2023
Google Scholar indexed 
Current Issues of Social Sciences and Humanities
 
DOI: 10.24412/2181-1385-2023-2-49-60 
Ijtimoiy-gumanitar fanlarning dolzarb masalalari 
 
 
 
 
 
 
57
 
April, 2023 
https://nuu.uz/ International Scientific and Practical Conference 
 Mimezis g‗oyasining rivojlanishi.Taqlidning odatga, odatning uslubga 
aylanishi haqida fikrlar. Allegoriya va simvolning qarama-qarshi qo‗yilishi.Gyote. 
 4 ta eng asosiy estetik kategoriyalarning ajratilishi. Ular go‗zallik, 
ulug‗voorlik, kulgililik va fojeaviylik.San‘atning harakatlantiruvchi kuchining 
fantaziya ekanligi. Zolger 
 Estetikani din va falsafa bilan birga Mutloq g‗oyaning uch bosqichdan biri 
sifatida san‘at falsafasiga aylantirilishi.Gegel. 
 Psixoanaliz.ongsizlikning sublimatsiyasi bo‗lgan ijodkorlikka e‘tibor 
qaratilishi. Freyd.
 Badiiy asar talqiniga semiotik yondashuv. R. Bart. 
 Badiiy asar xalqqa, unimilliy ozodlikka olish chiqishga xizmat qilishi kerak. 
Anbar Otin. 
 Millatni estetik tarbiya orqali uyg‗otishni birinchi vazifa deb bilish. Cho‗lpon. 
 Estetikaning bir qator fundamental kategoriyalari transformatsion o‗zgarishni 
boshidan kechirishi. Postmodernizm
3
. 
Demak, san‘atda estetikaning asosiy qonuniyatlari ifodalansa, san‘at ham, 
estetikada fanining asosiy tadqiqod doirasini tashkil etadi.
Estetik mezonlar –har bir davrning ijtimoiy, badiiy g‗oyalari bilan bog‗liq.
Shuningdek, mezonlarni shakllanishi va anglashdagi muayyan meʼyoriy 
unsurlar(garmoniya,ritm va b.) uning darajasini belgilaydi.
Normalar sekin-asta inson tomonidan orttirilgan hayotiy tajribalar, 
ko‗nikmalar, bilimlar orqali shakllanib boradi. Tabiatda, jamiyatda va san‘at 
asarlaridagi har qanday go‗zallik va uyg‗unlik- ma‘lum bir estetik me‘yor va tartibga 
rioya qilishni taqozo etadi. Shunday qilib mezon – daraja, belgi, asos, qo‗yilgan 
talablarga muvofiq ravishda nimanidir baholash asosida qaror qabul qilish 
qoidasi.Ularga amal qilish esa, har qanday sohada go‗zallikni, jozibadorlikni 
yaratishda asos bo‗lib xizmat qiladi.
YU. Borev sanʼatning kategoriyalarigaquyidagilarni kiritadi. 
1) San‘at gnesologiyasi kategoriyalari (badiiy obraz, metod, badiiy haqiqat, 
badiiy kontseptsiya). 
2)San‘at sotsiologiyasi kategoriyalari (xalqchillik, milliylik, umuminsoniylik). 
3) San‘at aksiologiyasi kategoriyalari (estetik ideal, qadriyatlilik, badiiylik, 
klassika). 
4) San‘at ontologiyasi kategoriyalari (badiiy asar,ommaviy 
va elitar san‘at, uslub). 
3
D.S.Kadirova Nafosat falsafasi. ―Mumtoz so‗z‖. 2022.57 bet. 

---