Navoiy davlat konchilik va texnologiyalar universiteti

3.3-rasm. 
Bu usuldan triangulyatsiya ishida ko‘p foydalaniladi. Masalan, O nuqtadan (3.3-
rasm) chiqqan OA, OB, OC va OD yo‘nalishlar orasidagi burchaklarni o‘lchash 
kerak bo‘lsa, quyidagicha qilinadi. Teodolit T30 ni DO‘ holatida O nuqtaga o‘rnatib, 
ish vaziyatiga keltirgach, I vern’er 0° ga yaqin sanokda qo‘yiladi-da, alidada 
mahkamlanadi; limb aylantirilib, bosh nuqta A ga qaratiladi-da, mahkamlanadi. 
So‘ngra alidada bo‘shatilib, truba soat strelkasi yuradigan tomonga birin-ketin B, C, 
D va A nuqtalarga qaratiladi va mikroskopdan sanoq olib, jurnalga yoziladi. A 
nuqtaga qarab, dastlab va oxirda olingan sanoqlarning bir xil bo‘lishi limb holati 
o‘zgarmasligini ko‘rsatadi. Bu o‘lchash birinchi yarim priyom deyiladi. Keyin 
trubani zenit orqali aylantirib, DCH holatida yana bosh nuqta A ga qarab limb 
mahkamlanadi va sanoq olinadi. Keyin alidadani bo‘shatib uni soat strelkasi 

---

27 
yuradigan tomonga qarshi yo‘naltiriladi-da, D, C, B va A nuqtalarga qarab sanoq 
olinadi va jurnal grafasiga yoziladi. Bu bilan ikkinchi yarim priyom tugaydi. Ikki 
yarim priyom natijalarining o‘rtasi to‘la priyom deyiladi. Bunda butun doira bo‘ylab 
aylanilgani uchun u doiraviy priyom deb ataladi. 
DO‘ va DCH da olingan sanoqlap arifmetik o‘rtasi hisoblanadi. , ,  va  
burchaklarning qiymatlarini (3.1) formula yordamida, hap qaysi burchakning 
qiymatini o‘ng sanoqdan chap sanoqni ayirish yo‘li bilan topish mumkin. Amalda 
ko‘proq avval yo‘nalishlar sanog‘i hisoblanib, keyin keltirilgan yo‘nalish sanog‘i 
bilan kerakli burchak topiladi. 
3. Takrorlash usuli. Bu usul takroriy teodolit bilan ishlashda qo‘llanilishi 
mumkin. Teodolit vern’eri va mikroskopidan sanoq olish xatosi trubani nuqtaga 
qaratish xatosidan bir necha baravar katta bo‘lganidan bu usul ko‘proq qaratib 
kamroq sanoq olishga asoslanadi.