Navoiy davlat pedagogika instituti tabiiy fanlar fakulteti

Qo‘zg‘atuvchilarning belgilari. Fusarium cambucinum. Mitseliy oq, oqish-sariq, pushti rangli, baroq, zich. Makrokonidiyalar havo mitseliysida, pionnotlarda, kamroq hollarda sporodoxiylarda rivojlanadi, urchuq-o‘roq shaklli, egilgan, 6, kamroq hollarda 4 va 5 hujayrali, ko‘p bo‘lganida rangi pushti yoki och-qo‘ng‘ir; 4 hujayralilarining o‘lchami 16-45x3-6 mkm, 6 hujayralilari 25-60x3,5-6 mkm. Ba’zan qo‘ng‘ir yoki to‘q-moviy tusli sklerotsiylar hosil qiladi.

Fusarium cilmorum. Mitseliy oq, oqish-sariq, sarg‘ish-to‘q-qizil rangli, baroq, zich. Makrokonidiyalar sporodoxiy va pionnotlarda, kamroq hollarda havo mitseliysida rivojlanadi, urchuq-o‘roq, egilgan yoki to‘g‘ri, ba’zan deyarli silindr shaklli, 4-6, kamroq hollarda 7-9 hujayrali, ko‘p bo‘lganida rangi sariq, pushti, to‘q-sariq, och-qo‘ng‘ir yoki qizg‘ish-to‘q-sariq; 4 hujayralilari 15-56x3,7-11,5 mkm, 6 hujayralilari 20-88x4,7-12,5 mkm, 8 hujayralilari 35-100x6-14 mkm. Xlamidosporalari interkalyar (gifalar o‘rtalarida) rivojlanadi.

O‘zbekistonda uyumlarda va omborxonalarda saqlanadigan tuganaklarning eng ko‘p tarqalgan chirishi fuzarioz ekanligi aniqlangan. Kasallik ko‘pincha tuganaklar 2-3 oy saqlanganda paydo bo‘ladi. Fuzarioz bilan yengil zararlangan kartoshkalarda chirish kuchayadi. Hatto normal sharoitda ham 10 % gacha tuganaklar chirib ketadi; yuqori harorat va namlikda kartoshkaning 30-50 % va undan ham ko‘prog‘i yo‘qotilishi mumkin.

Urug‘likka mo‘ljallangan, fuzarioz bilan zararlangan tuganaklar, ayniqsa, ular bo‘laklarga kesib ekilsa, tuproqda chirib ketishi mumkin. Ulardan nihol o‘smasligi, yoki zaif, nimjon nihollar chiqib, keyinchalik so‘lishi kuzatiladi.