Nazariy materiallar 1- mavzu: kirish. O’simliklarni himoya qilish fanining maqsadi va vazifasi

13-MAVZU: G’O’ZA SO’RUVCHI ZARARKUNANDALARI
Reja:

1. 
   G’o’zaniso’ruvchizararkunandalariningturlari, tarqalishinioldiniolishchoralari
   
2. 
   SHiralarvaularningturlari, zarari, tarqalishi, qarshikurashchoralari
   
3. 
   G’o’zamaydonlaridatamakitripisiningrivojlanishivazarari.
   

O’rgimchakkananingrivojlanishivazarari
Tur – O’rgimchakkana – Tetranychus urtisae
Oilasi – Kanalar– Asaridae
Turkum – Kanalar – Asarina

Erkagi 0,2-0,3 mm, urg’ochisi 0,4-0,6 mm keladi. YOzda ko’k sariq, erta bahorda qizg’ish rangda bo’ladi. O’rgimchakkana tuxum, lichinka, nimfa va yetuk kana bosqichlarida rivojlanadi.

Lichinkasida uch juft oyoq, nimfa va yetuk kanalarda esa 4 juft oyoq bo’ladi. O’rgimchakkananing orqa tomonida 7 ta qator bo’lib, 26 ta tuk joylashgan.
O’rgimchakkaning yetuk zoti, lichinka va nimfalari o’simlik shirasini so’rib zarar yetkazadi. Ular ayniqsa bargni orqa tomonida ko’p bo’ladi.
Urg’ochi o’rgimchakkana o’simlik qoldiqlari va tuproq yoriqlarida qishlaydi. Qishlovdan o’rgimchakkana o’rtacha harorat + 7⁰ S ga ya’ni mart oyida chiqadi. Ob-havo sharoitiga qarab umumiy rivojlanish davri 8-30 kun davom etadi. O’rgimchakkana Markaziy Osiyoda 12-20 ta avlod beradi.
Tur – Tamaki tripsi – Thrips tabasi Lind.
Oila – Tripidlar - Thripidae.
Turkum – Tripslar – Thysanoptera.

Tamaki tripsining kattaligi 0,8-0,9 mm keladi. Tanasi cho’zinchoq shaklda urg’ochisi uzunroq, ikki juft tor qanoti bor. Og’iz apparati sanchib so’rishga moslashgan.
Tamaki tripsi lichinka va voyaga yetgan lichinka bosqichlarida rivojlanadi. Tamaki tripsi o’simlik qoldiqlari ostida qishlaydi.
Mart oyida trips begona o’tlarda rivojlana boshlaydi, keyinchalik esa g’o’zaga o’tadi. Har bir urg’ochisi o’simlik to’qimasiga 100 donagacha tuxum qo’yadi. O’zbekiston sharoitida tamaki tripsi 7-8 marta avlod beradi.