Nazariy mehanika

7.1. Ma’ruzani olib borish texnologiyasi

Talabalar soni 25-30	7- mavzu, 2 soat
Mashg’ulot shakli	Mavzu bo’yicha ma’ruza
Ma’ruza rejasi	Qaytar va qaytmas jarayonlar. Termodinamikaning birinchi qonuni. Ideal gazning issiqlik qonuni. Adiabatik jarayonlar. ‘u’sson qonuni. Karno tsikli va uning foydali ish koeffitsienti. Termodinamikaning 2-qonuni. entro’iya.
O’quv mashg’ulotining maqsadi	Qaytar va qaytmas jarayonlar. Termodinamika qonunlari, issiqlik si-imi, foydali ish koeffitsienti hamda o’quv kursi bo’yicha umumiy tassavurni berish.
‘edagogik vazifalar:	O’quv faoliyati natijalari:
-qaytar va qaytmas jarayondar. Termodinamika qonunlari, ideal gazlarning issiqlik si-imiga oid tushunchalar beriladi. -adiabatik jarayonlar, ‘uasson qonuni, Karnno tsikli, foydali ish koeffitsienti, entro’iyaga oid tushunchalar beriladi.	-qaytar va qaytmas jarayondar. Termodinamika qonunlari, ideal gazlarning issiqlik si-imiga oid tushunchalarga ega bo’ladi. -adiabatik jarayonlar, ‘uasson qonuni, Karnno tsikli, foydali ish koeffitsienti, entro’iyaga oid tushunchalarga ega bo’ladi.
O’qitish usullari	Ma’ruza, namoyish, blits - so’rov, bumerang texnologiyasi, BBB texnologiyasi.
O’qitish vositalari	Ma’ruza matni, kompyuter slaydlari, doska, mul’timedia, proektor.
O’qitish shakllari	Frontal, kollektiv ish.
O’qitish sharoiti	Kompyuter bilan ta’minlangan auditoriya.
Monitoring va baholash	Kuzatish,og’zaki baholash, savol- javob.

Ish bosqichlari	O’qituvchi faoliyatining mazmuni	Tinglovchi faoliyatining mazmuni
1-bosqich. Mavzuga kirish (10 daqiqa)	1.1. O’quv mashg’uloti mavzusi, maqsadi va o’quv faoliyati natijalarini aytadi.Baholash mezonlarini aytadi. (29-bet,1-Ilova) 1.2. Blits- so’rov usulida mavzu bo’yicha ma’lum bo’lgan tushunchalarni faollashtiradi. Blits- so’rov natijasiga ko’ra tinglovchilarning nimalarda adashishlari, qaerda xato qilishlari mumkinligini aytadi. (1-Ilova)	Mavzu nomini yozib oladi
2-bosqich. Asosiy bo’lim (60 daqiqa)	2.1. Guruhlarga ajratadi. 2.2. Rejadagi savollarni har bir guruhga alohida tarqatadi. (Bumerang usuli 2-Ilova ) Har bir guruh a’zolarini 1,2,3 raqamli kartochkalar yordamida yangi guruhlarga ajratadi. 2.3.YAngi guruh a’zolari o’z mavzularini bir-biriga ga’irib berishini suraydi.(10-15 daqiqa)yangi guruh a’zolari rejadagi barcha savollar bilan tanishib olishini ta’minlaydi. 2.4. Har bir guruhdan bitta talabaga baholash varag’ini beradi va shu talaba talabalar faolligiga qarab, jadvalni to’ldirib boradi.(3-Ilova) 2.5. Yangi guruh a’zolari o’z guruhlariga qaytariladi va guruhlar bir –biriga mavzu bo’yicha savollar tayyorlashadi. 2.6. Baholash varag’ini yig’ib oladi.	Mavzu rejasini yozib oladi. Tinglaydi. Guruhga ajraladi. Mavzularni ‘ir-biriga ga’irib beradi. Baholash varag’ini to’ldiradi. O’z guruhlariga qaytadi, savollar beradi. Baholash varag’ini to’shiradi.
3 – bosqich. YAkunlovchi (10 daqiqa)	3.1. Mavzu bo’yicha yakunlovchi xulosalar qiladi. Mavzu bo’yicha olingan bilimlarni qaerda ishlatish mumkinligi ma’lum qiladi. 3.2. Mavzu maqsadiga erishishdagi tinglovchilar faoliyati tahlil qilinadi va baholanadi. 3.3. Mavzu bo’yicha mustaqil o’rganish uchun to’shiriqlar beradi.(4-Ilova) 3.4. Mustaqil tayyorlanib kelish uchun keyingi mazvuni tarqatadi va (BBB (ZXU) jadvalida to’ldirib kelishni so’raydi. (6-Ilova)	Savollar beradi. Tinglaydi. YOzib oladi. Tinglaydi, yozib oladi.

1 -Ilova
Blits-so’rov

Savol	Javob
Kaytmas jarayonlar kanday buladiq	Tizim uz xolatiga kaytmaydi.
Kaytar jarayonlar kandayq	Tizim uz xolatini yana tiklaydi.
Izojarayonlar kanaka buladiq	Bir kursatgich uzgarmas buladi.
Izotermik uzgarish7	Xarorat uzgarmaydi.
Izobarik uzgarishq	Bosim uzgarmaydi.
Izoxorik uzgarishq	Xajm uzgarmaydi.

2 -Ilova
Bumerang texnologiyasini qo’llash qoidalari

Guruhlarga ajratadi. Rejadagi savollarni har bir guruhga alohida tarqatadi. Har bir garuh a’zolarini 1,2,3 raqamli kartochkalar yordamida yangi guruhlarga ajratadi. .YAngi guruh a’zolari o’z mavzularini bir-biriga ga’irib berishini suraydi.(10-15 daqiqa) YAngi guruh a’zolari rejadagi barcha savollar bilan tanishib olishini ta’minlaydi.

3 -Ilova
Baholash varag’i

	Guruh bahosi	O’qituvchi bahosi
Savolarga to’liq javob berish
Savollarga qo’shimcha kiritish
Savolning to’g’ri qo’yilishi
Jami

4 -Ilova
Savollar

1-savol (1-guruhga)
Adiabatik jarayon nima?

5
3-savol (3-guruhga)

Olamning “issiqlik o’limi” nima?
-Ilova
Ma’ruzaning mazmuni bo’yicha ko’rgazmali slaydlar

7-Mavzu. Termodinamika asoslari Ma’ruza rejasi: Qaytar va qaytmas jarayonlar. Termodinamika qonunlari. Gaz bajaradigan ishlar. Ideal gaz issiqlik si-imi. Adaibatik jarayonlar. ‘uasson qonuni. Karno tsikli va uning foydali ish koeffitsienti 7.Entro’iya.

1-slayd

Termodinamikaning 1 - qonuni Sistemaga atrofdagi jismlar bergan issiqlik miqdori sistema ichki energiyasini o’zgartirishga va sistemaning tashqi jismlar ustida ish bajarishiga sarflanadi.

2 slayd

Termodinamikaning 2 - qonuni Issiqlik miqdori o’z – o’ziga kamroq isigan jismdan ko’’roq isigan jismga o’ta olmaydi. .

3 slayd

Kario tsiklining foydali ish koeffitsienti Ideal gaz uchun Karno tsikli bo’yicha ishlaydigan issiqlik mashinaning foydali ish koeffitsienti faqat isitkich va sovitkich tem’eraturalarining qiymatlari bilan aniqlanadi.

4 slayd

6 -Ilova
BBB jadvalini to’ldirish qoidalari

BO’B (ZXU) jadvalini to’ldirish qoidalari bilan tanishadi. Yakka holda yoki juftlikda jadvalni to’ldiradi

“SHu mavzu bo’yicha siz nimalarni bilasiz?”, “Nimalarni bilmoqchisiz?” savollariga javob beradi.

Jadvalning birinchi va ikkinchi ustunni to’ldiradi. (yakka holda yoki juftlikda)

Mustaqil ravishda ma’ruza matnini o’qiydi, (yoki eshitadi)

Uchinchi ustunni to’ldiradi.

BO’B (ZXU) jadvali- bilaman/ bilishni hohlayman/bildim. Mavzu bo’yicha ilmiy tekshirish ishlarini bajarishni ta’minlaydi. Sistemali fikrlash tahlil asoslari va strukturlashni rivojlantiradi. Yangi mavzuni o’rganishdan oldin qo’llaniladi: birinchi va ikkinchi ustunlar to’ldiriladi va so’ngra yakunlovchi qismida uchinchi ustun to’ldiriladi.

BBB (ZXU) jadvali

№	Mavzu savoli	Bilaman	Bilishni hohlayman	Bildim
1
2
3
4

2.